Er zijn grofweg 3 persoonlijkheidsmodellen, namelijk de Big Five (BFM), Five Factor (FFM) en de jongste tel, HEXACO (HEX). De BFM en FFM worden vaak met hun 5 trekken als vergelijkbaar beschouwd, terwijl HEXACO opgebouwd is uit 6 trekken, waarvan integriteit de zesde vertegenwoordigt. De combinatie levert de volgende zes trekken op.

Openheid (voor nieuwe ervaringen)
Conscientiëusheid
Extraversie
Altruïsme
Neuroticisme
Integriteit

Van alle trekken zijn alleen conscientiëusheid, extraversie en altruïsme echt universeel gebleken. De overige blijken cultureel beïnvloed te worden, maar voldoende universeel.

https://journals.sagepub.com/doi/10.1002/per.550

Deze trekken zijn opgebouwd uit onderliggende facetten. Vragenlijsten leggen vast hoe goed jij jezelf herkent in die facetten en daar wordt vervolgens de trekscore mee vastgesteld. BFM wordt tegenwoordig geïnventariseerd met de BFI-2 en kent 3 facetten per trek. De FFM met de NEO-PI-R kent 6 facetten per trek en HEX heeft er 4 per trek. Die facetten zijn belangrijk, omdat HEX wat geschoven heeft in de facetten. De grote vraag is of HEX ook daadwerkelijk iets toevoegt.

Volgens de Young (2015) en McCrae (2020) voegt de trek integriteit niet zoveel toe, omdat het slechts een aspect is van de trek altruïsme en in het geval van de FFM zelfs letterlijk een facet. Dat lijkt in eerste instantie ook de kloppen omdat altruïsme in HEX ook uitgekleed is en niet meer hetzelfde is als de gelijknamige trek in de B5M/FFM. Daarom wordt altruïsme van HEX in NL ook vertaald als verdraagzaamheid. En toch blijkt men met de B5M/FFM niet in staat te zijn om integriteit te vangen. Correlaties zijn nl heel matig (0,27). Integriteit voegt echter iets toe, omdat men de donkere triade (narcisme, machiavellisme en psychopathie) kan vangen. Dat lukt met de B5M/FFM absoluut niet.

De B5M/FFM en de HEX correleren goed op de trekken extraversie, conscientiëusheid en openheid. Een HEX meting kan de B5M/FFM goed vangen, maar dat is andersom minder betrouwbaar. Je mist heel duidelijk de 6e trek, integriteit. Ook blijken de trekken in HEX minder overlap met elkaar te hebben. Om al deze redenen zijn wij om en verschoven naar de HEX als preferent model.

Persoonlijkheidsmetingen zijn nuttig, omdat je met aanvullende competenties (voor bv werk) eruit kunt herleiden, maar ook waarom leven naar je waarden voor de één zoveel moeilijker is dan voor de ander. Ook kun je een koppeling maken naar bijvoorbeeld deugden. Persoonlijkheid voorspelt voor een deel prestaties en welbevinden. Dat kun je van MTBI, Insight, DiSC niet zeggen. Het maakt het begeleiden van individuen, teams en leidinggevenden, effectiever.

In onze trajecten en in de opleidingen hebben we het al omgezet in tools. Niet sexy (weinig kleurtjes), maar wel effectief. Koppel dat met wetenschappelijke theoretisch solide interventies en het begint ergens op te lijken. HEXACO it the way to go!

Hoe je mensen kunt begeleiden met dit soort tools leer je in de opleiding Vitaliteitskundige. Meer info:

Opleiding Vitaliteitskundige

#HEXACO #persoonlijkheid #coachen