Als mensen met een (rechts)filosofische achtergrond onze whitepaper lezen over duurzame vitaliteit, associëren ze het vaak met de ‘capabilities approach’ (CA). En aangezien ons standpunt betrekking heeft op het goede leven (welbevinden), is de associatie ook logisch. Er zijn echter ook aanzienlijke verschillen. Eerst maar even introductie.

De capabilities approach is een filosofische benadering die stelt dat mensen de vermogens (capabilities) hebben om hun leven te leiden zoals zij dat willen. Het raamwerk werd ontwikkeld door de filosofen Amartya Sen en verder uitgewerkt door Martha Nussbaum. Volgens deze benadering is de kwaliteit van leven afhankelijk van de mogelijkheden die mensen hebben om te doen wat zij willen doen, zoals werken, leren, zorgen voor zichzelf en anderen, etc. Het raamwerk benadrukt dat het niet zozeer gaat om het materiële welzijn, maar om de vermogens die mensen hebben om hun leven te leiden zoals zij dat willen. Nussbaum heeft zelfs 10 concrete capabilities benoemd, zoals je kunt zien in de afbeelding.

Er zijn echter een aantal grote verschillen. Allereerst is de CA, geen wetenschappelijke theorie. Het is het product van gedachtenexperimenten en niet zozeer van data. Het tweede grote verschil is dat de Nussbaum capabilities sterk gericht zijn op objectief meetbare indicatoren, maar geen rekening houdt met subjectieve indicatoren. Het wil niet zeggen dat het nastreven van objectieve indicatoren geen invloed heeft op het subjectief welbevinden. Dat is nl wel gevonden in dit Brits onderzoek:

https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14649880802675366

Een interessante vinding uit dat onderzoek is dat arme en ook dakloze mensen niet per se inkomen nastreven. Dat wordt niet voorspeld met de CA, maar wel door ons op obv (sociale) waardigheid. Het subjectieve deel van welbevinden is voorspellend gebleken voor capabilities. Als je bv rijk bent, dan zijn alle capabilities binnen handbereik. Als je echter niet gerespecteerd wordt dan zie je dat het welbevinden meteen daalt en invloed zal hebben op de uiteindelijke gezondheid.

Aangezien ons standpunt gaat over vitaliteit is het interessant om te zien dat een multipad analyse laat zien dat de Ct geen directe invloed heeft op vitaliteit of op zingeving. Vitaliteit en zingeving zijn overigens geen doelen, het zijn gevolgen of kenmerken van welbevinden. Het gegeven dat CA geen directe invloed lijkt te hebben op vitaliteit en zingeving is daarom best belangrijk.

https://link.springer.com/article/10.1007/s10902-015-9684-y

Er is dus overlap tussen CA en ons standpunt mbt waardigheid als weg naar vitaliteit, maar CA is vanuit wetenschappelijk perspectief niet precies genoeg. Dat is geen nieuwe kritiek, maar het wordt pijnlijk duidelijk als je de onderbouwing van ons standpunt naast die van CA legt.

We zullen in een revisie van de whitepaper over duurzame vitaliteit ook CA adresseren. Wij zijn nog niet zover dat we alle feedback hebben kunnen lezen of kunnen reageren. Dank iig, het zal zeker gebeuren!

Download whitepaper:

Whitepaper Homo Collaboratus – De essentie van duurzame vitaliteit

#capabilitiesapproach #welbevinden #waardigheid #wetenschappelijketheorie #vitaliteit #zingeving