Autonomie is niet hetzelfde als individualisme, maar juist cruciaal voor onze vitaliteit

Vitaliteitscoaching deel 4: Belang van autonomie

door Chivo | feb 6, 2019 | vitaliteit, Vitaliteitscoach, Vitaliteitstherapeut |

Vroeger hadden we weinig mogelijkheden en tegenwoordig hebben we keus ten overvloede, maar we lijken er als maatschappij niet mee te floreren. Regelmatig vernemen we dat die keuzevrijheid leidt tot teveel autonomie en individualisme. Wij zouden daarvoor in de plaats meer bezig moeten zijn met zingeving. Het losbandig gebruik van de begrippen autonomie en individualisme is problematisch, aangezien de eerste cruciaal is voor ons welbevinden (Ryan RM 2000), terwijl de waarde van de tweede meer cultureel bepaald is.

Autonomie is een universele basisbehoefte, individualisme niet

Autonomie onbegrepen

Autonomie (van het Griekse autos: zelf, en nomos: wet of norm) betekent letterlijk ‘zelfnormering’ of ‘zelfwetgeving’. De term komt voor het eerst voor in Griekse geschriften uit de vijfde eeuw voor Christus als karakterisering van de politieke status van stadstaten. Het ‘zelf’-deel duidt op individu, maar dat is niet hetzelfde als individualisme. Het gaat om zelfopgelegde regels en jezelf de regels opleggen om een groep te dienen is heel duidelijk een teken van autonomie, maar niet van individualisme. In het laatste geval gaat het om een filosofisch begrip waarbij de gedachtegangen en de rechten van het individu boven het belang van de gemeenschap worden geplaatst, maar daar is geen sprake van als men autonoom kiest voor het dienen van een gemeenschap. Autonomie is een universele basisbehoefte en individualisme veel meer een regionaal en/of tijdgebonden cultuur fenomeen. De overeenkomsten tussen autonomie en individualisme zijn vooral heel oppervlakkig.

Internalisering

Autonomie wordt soms verward met het begrip intrinsieke motivatie, maar dat betekent dat je iets doet omdat je het plezierig vindt. Dat is geen voorwaarde voor autonomie. Je kunt ervoor kiezen om de uitwerpselen van anderen op te ruimen en er zullen niet veel mensen zijn die daar plezier aan beleven. Je kunt het doen omdat je het nut ervan inziet of omdat je vindt dat het in specifieke situaties gewoon zo hoort. Of je iets autonoom doet, is sterk afhankelijk van of je iets normaal vindt. De set regels waaraan de wereld zou moeten voldoen maken een onderdeel uit van je identiteit. Ze dienen geïnternaliseerd te zijn, zoals dat technisch heet. Het betekent dat je iets hebt geaccepteerd als normaal. Het verklaart waarom autonomie en een collectieve cultuur, waarin het belang van de groep boven die van het individu wordt geplaatst, uitstekend samen kunnen gaan. Die internalisering lijkt niet onbeperkt rekbaar, maar biedt vaak meer bandbreedte dan doorgaans wordt verondersteld.

Zingeving

De afgelopen tijd is zingeving weer in zwang en daarmee komen klassieke werken zoals die van Viktor Frankl weer bovendrijven, mede door de populariteit van de positieve psychologie. Onze problemen zouden het gevolg zijn van individualisme, hedonisme en daarmee egoïsme. Hoewel een dergelijk stelling goed te verdedigen is, betekent het niet dat autonomie in dat rijtje thuishoort. Die associatie brengt ons zelfs in de problemen. In het PERMA-model van positieve psychologie staat de letter ‘M’ voor Meaning, te vertalen naar betekenis en meestal op één hoop gegooid met het begrip zingeving. In dat acroniem ontbreekt autonomie en dat geldt ook voor het bijbehorend meetinstrument; de PERMA-profiler. Hetzelfde geldt voor positieve gezondheid, dat sterk verwant lijkt te zijn met positieve psychologie. Ook daar ontbreekt autonomie in het meetinstrument. De associatie met met individualisme, hedonisme en zelfs egoisme, speelt daar mogelijk een rol in.

Zingeving zonder autonomie is geen zingeving, het is coping

Betekenis

Het op één hoop gooien van de begrippen betekenis en zingeving is net zo problematisch als autonomie verwarren met individualisme. Het begrip zingeving is een prachtige samentrekking van zin en geven. Het heeft geen zin, je geeft het zin. Betekenis toekennen aan een gebeurtenis is voorwaardelijk om het zin te geven. Het betekent echter niet dat betekenis toekennen automatisch leidt tot zingeving. Zingeving is namelijk niet los te koppelen van autonomie en deze is op zijn beurt afhankelijk van internalisatie en dus acceptatie. Het geven van een positieve betekenis aan ziekte lijkt ogenschijnlijk op zingeving, maar alles hangt af van het gegeven of je het geaccepteerd hebt. Zonder acceptatie is er geen internalisatie en daarmee geen autonomie. Betekenis zonder autonomie is geen zingeving, het is coping. Je houd je dan iets (buitensporig) positiefs voor om het dragelijk te maken. Dit lijkt anekdotisch gezien ook opvallend vaak gepaard te gaan met een salespitch.

Autonome regulatie

Autonomie of autonome regulatie in technische termen wordt gecorreleerd met hoger welbevinden (Ryan RM 2000). In de zorg wordt autonomie vooral gekoppeld aan zelfredzaamheid en hoewel dit logisch is, kunnen zelfredzame mensen nog steeds een gebrek aan autonomie ervaren. Het zijn dus geen synoniemen. Gemotiveerd worden vanuit autonome regulatie, dus vrijwillig, wordt gecorreleerd met beter functioneren op het werk (Slemp GR 2018), maar ook met langer volhouden (Ng Y 2012) bij gezondheidstrajecten (> 2 jaar), terwijl gemotiveerd worden vanuit schaamte, schuldgevoel, beloning of straf, juist leidt tot een verhoogde motivatie van kortere duur (< 6 maanden). Aangezien je schaamte en schuldgevoel niet aan de buitenzijde kunt zien, zul je daar op moeten screenen. Dit maakt echter geen onderdeel uit van bijvoorbeeld motivational interviewing (MI), de defacto standaard in gespreksvoering in de gezondheidszorg. Het verklaart waarom het effect van MI van korte duur is (<6 maanden). MI is simpelweg niet fijnmazig genoeg om bijvoorbeeld zingeving te scheiden van coping, hoewel beiden kunnen leiden tot actie en verandertaal. In het laatste geval is er echter sprake van schijnautonomie.

Het idee dat je een passie, een roeping of zingeving moet hebben, beperkt juist de autonomie

Vitaliteit

Wij hebben vitaliteit vertaald naar een autonoom en zinvol leven. De autonomie screenen en verhogen is daarmee een belangrijk onderdeel van het vak, dat zich volop ontwikkeld en genesteld zit in een stevig theoretisch fundament. Autonomie ervaren betekent echter niet dat er richting is in het leven en daarom is werken aan een zinvol leven het andere deel van de functie. Er is gekozen voor zinvol in plaats van zingeving, omdat het laatste een meer bewuste actie suggereert, terwijl er talloze mensen zijn die daar niet mee bezig (hoeven te) zijn. Niet iedereen wordt op gezette tijden overvallen door een denkbeeldig ‘Doe Maar‘-deuntje met de vraag of dit alles is. Net zomin als dat niet iedereen een passie hoeft te hebben of een roeping nodig heeft. Internalisering is tot beperkte hoogte individueel bepaald. Het moderne idee dat je een passie, een roeping en zingeving moet hebben, leidt paradoxaal genoeg juist tot een afname van autonomie, hetgeen we ervaren als chronische stress. Men beland dan in een spreekwoordelijke overleefstand, wat het tegenovergestelde is van vitaliteit.

Gerelateerde artikelen (conclusie van dit artikel tref je verderop):

Conclusie

Autonomie wordt veelal verward met individualisme, maar autonomie gaat over vrijwilligheid en het is daarom weinig zinvol om dit te verwarren met individualisme, aangezien je vrijwillig kunt besluiten een groep te dienen. Dat is nog steeds autonoom, maar zeker niet individualistisch. Het verhogen van de autonomie heeft een duidelijk positieve invloed op het welbevinden van de mens, zo blijkt uit ruim 40 jaar psychologisch onderzoek. Op basis van het beste bewijs lijkt het vooral raadzamer om eerst te werken aan autonomie in plaats van zingeving.

Meer lezen uit deze categorie 'Vitaliteit':

Beter, beter, beter met meditatie?

aug 18, 2019

Oost en west lijken verenigd in het enthousiasme over meditatie. De consument, de media en de wetenschap zijn unaniem over het heilzame effect van een paar minuten mediteren per dag. Niet zweverig, wetenschappelijk bewezen effectief, geen wondermiddel, maar toch...

Positieve psychologie deel 8: Eerst gelukkig dan pas succesvol?

aug 13, 2019

Zijn gelukkige mensen succesvol of worden mensen gelukkig van succes? Een overzichtsartikel (Walsh LC 2018) onder leiding van hoogleraar geluksonderzoeker Sonja Luybomirksy pleit voor het eerste. Luybomirksy is een autoriteit binnen de positieve psychologie en haar...

De ziekte burnout erkend

mei 30, 2019

De moderne wereld en de millennialgeneratie in het bijzonder wordt geplaagd door een ziekte die burnout genoemd wordt. De schatting is dat 14 procent van de werkende bevolking hier last van heeft, maar toch was er geen erkenning. De Wereldgezondheidsorganisatie heeft...

Dit onderwerp komt aan bod in de volgende opleidingen:

Recente artikelen (kennisbank) uit overige categorieën:

Hoe effectief is vitamine D tegen COVID-19

apr 16, 2021

De coronapandemie heeft geleid tot diverse ongegronde of sterk overdreven claims van potentiële interventies ter preventie of behandeling van COVID-19. Een van die controversiële middelen betreft vitamine D. Het heeft deels te maken met het gegeven dat lage vitamine...

Sterkte (ondernemend) Nederland! Wat welgemeende lockdowntips!

dec 14, 2020

Het is verdrietig dat het opnieuw zover heeft moeten komen, maar een lockdown is noodzakelijk. Het zal voor sommigen lastiger worden dan voor anderen, véél lastiger zelfs, zowel financieel als sociaal. Het zal ook gepaard gaan met allerlei emoties, waaronder boosheid...

Beslagen ten ijs voor 2021? Chivo winterschool!

nov 7, 2020

Ook dit jaar hebben we een winterschool waarin je 5 dagen achter elkaar kunt onderdompelen in een onderwerp. Je wordt er mee wakker, je gaat ermee naar bed en je droomt erover. Na die vijf dagen hebben je up to date informatie, nieuwe vaardigheden en een flexibel...

Redactionele noot

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, worden opgeslagen of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

We vernemen graag feedback over onze artikelen, omdat we verantwoording afleggen voor claims belangrijk vinden. Een clip is een korte post over actualiteit, een uitgelicht onderzoek of een curiositeit. Het is geen uitputtende verhandeling over het onderwerp, maar is bedoeld om een punt te maken door het in de context te plaatsen. We vernemen graag feedback over onze artikelen, omdat we verantwoording afleggen voor claims belangrijk vinden.

Wil je kennis uitwisselen over vitaliteit, fitness en leefstijl met andere (aspirant)professionals, bezoek dan het community platform van Chivo. Reageren op het artikel kan ook op de community, direct onder de desbetreffende verkorte post.

Geraadpleegde bron(nen)

Ng JY (2012), Ntoumanis N, Thøgersen-Ntoumani C, e.a. Self-Determination Theory Applied to Health Contexts: A Meta-Analysis. Perspect Psychol Sci. 2012 Jul;7(4):325-40
Ryan RM (2000) & Deci EL. Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55, 68-78
Slemp GR (2018), Kern ML, Patrick KJ, Ryan RM. Leader autonomy support in the workplace: A meta-analytic review. Motiv Emot. 2018;42(5):706-724.