Maakt een gezond microbioom een gezond mens?

door | mei 13, 2019 | Leefstijl, Voeding

Tientallen boektitels, vele cursussen en ontelbare blogs zijn er verschenen over het microbioom. Het betreft de honderden kolonies aan bacteriesoorten die leven in onze darmen. Dit microbioom zou via verschillende wegen een enorme invloed hebben op de gezondheid van mensen en mogelijk zelfs invloed hebben op ons gewicht.

 

 

Zijn er wel goede en slechte bacteriën?

Aannames over het microbioom

De mens heeft een symbiotische relatie met micro-organismen die ons helpen bij het beter functioneren van ons lichaam. Zo dragen de bacteriën in onze mond namelijk bij aan de bloeddruk, terwijl het microbioom invloed heeft op de glucosehuishouding en het immuunsysteem. Het idee om deze populatie te veranderen om de gezondheid te beïnvloeden is daarom aannemelijk. Dat idee bevat meerdere aannames en een ervan is namelijk dat er ‘goede’ en ‘slechte’ bacteriën zijn. Een analyse van de ontlasting bij de Hadza stam die geen van onze welvaartsziekten delen, blijken overwegend ‘slechte’ bacteriën te bevatten (Schnorr SL 2014). Als deze ‘slechte’ bacteriën deze ziekten veroorzaken, waarom is dat dan niet bij de Hadza stam? Een tweede aanname is dat het veranderen van de samenstelling van het microbioom de gezondheid positief beïnvloedt. Daar is inmiddels al aardig wat onderzoek naar gedaan.

Dik door de darmflora

Men kan de samenstelling van microbioom op verschillende manieren beïnvloeden. Het kan via voeding, via probiotica (supplementen met bacteriën) en fecale transplantaties (ontlasting van gezonde mensen overzetten). De meeste onderzoeken zijn gericht op de laatste twee, omdat deze geblindeerd uitgevoerd kunnen worden. Hierdoor wordt men niet beïnvloed door de verwachting. Op een of andere wijze blijft het idee dat de glucosehuishouding noemenswaardig invloed heeft op het gewicht, hardnekkig bestaan. Aangezien het microbioom daar invloed op heeft kan men doorredenerend tot het idee komen dat de obesitasepidemie vooral een darmgerelateerd probleem is. Een nogal vergezochte aanname, waar wel veel belangstelling voor is. Een meta-analyse waarin 13 experimenten zijn opgenomen met probiotica toonde een klein, maar gunstig gewichtsverschil aan met de echte supplementen. In 9 van die onderzoeken is echter ook het vetverlies gemeten en daar werd geen verschil aangetroffen. Aangezien onze darmen liters vocht bevatten, is het dus meer dan waarschijnlijk dat het bescheiden gewichtsverschil ontstaan is door vochtverlies. Ook fecale transplantaties bij mensen leveren tot nu toe niets op, hooguit een aantal korte termijn veranderingen in surrogaateindpunten, maar zeker niet op het gebied van gewichtsverlies. Er staan op dit moment 4 experimenten meer dan 3 jaar lang voorgeregistreerd. Als deze resultaten hadden opgeleverd dan waren deze allang gepubliceerd.

Het placebo verlicht symptomen vaak beter dan de echte probiotica

Meer onderzoek

Het overgrote deel van darmanalyses is gebaseerd op de ontlasting en dat is een probleem. De samenstelling in de ontlasting blijkt namelijk niet representatief te zijn voor de populatie in de darm (Zmora N 2018). Veel van de herkolonisatieprotocollen zijn dus gebaseerd op aannames en het is dus maar de vraag wat poepanalyses ons gaan brengen. Het is ook redelijk normaal om probiotica voor te schrijven na het gebruik van antibiotica. Dit zou het microbioomherstel moeten bevorderen, maar dat blijkt niet het geval te zijn. In een onderzoek waarin men probiotica inzette of een placebo, bleek juist de placebogroep sneller te herstellen (Suez J 2018). Ook de inzet van prebiotica, voedsel voor het microbioom in de vorm van supplementen, blijkt weinig effect te hebben. Bij elkaar heeft de pre- en probioticamarkt een markwaarde van tientallen miljarden dollars per jaar zonder noemenswaardig bewijs van effectiviteit. Er zijn zeker toepassingen zoals bij acute diarree, maar het lijkt bijvoorbeeld weinig te doen bij de ziekte van Crohn. Een recent onderzoek bij mensen met prikkelbaar darmsyndroom liet een verlichting van symptomen zien, bij de placebogroep wel te verstaan (Halkjær SI 2018). Er is vooral veel meer onderzoek nodig, voor we dit gaan toepassen in de praktijk.

Inschrijven nieuwsbrief #35

Schrijf je in voor één of beide nieuwsbrieven

Ontvang periodiek onze meest recente nieuwsberichten over vitaliteit en/of leefstijl. Als het geen waarde (meer) toevoegt dan kun onderaan de nieuwsbrief met een paar klikken uitschrijven.


Conclusie

Het idee dat we actief het microbioom moeten beïnvloeden voor onze gezondheid is gebaseerd op een handjevol feiten, veel aannames en vooral ‘wishful thinking’. De aannames blijken een voor een onderuit te worden gehaald en dat verklaart waarom de experimenten vooral teleurstellende resultaten leveren. Dat betekent niet dat het geen interessante materie is en verder onderzocht mag worden, maar het bewijs van effectiviteit staat niet in verhouding met de hype. Het is veel te vroeg voor aanbevelingen in de praktijk.

Inschrijven nieuwsbrief #35

Schrijf je in voor één of beide nieuwsbrieven

Ontvang periodiek onze meest recente nieuwsberichten over vitaliteit en/of leefstijl. Als het geen waarde (meer) toevoegt dan kun onderaan de nieuwsbrief met een paar klikken uitschrijven.


Meer lezen uit deze categorie 'Vitaliteit' :

Introductie Chivo kompas

Introductie Chivo kompas

Wat is de basis van duurzame vitaliteit, de energie die nodig is om je leven lang doelen na te streven? Dat kun je meten aan de hand van de psychologische basisbehoeften. We hebben ze voor je samengetrokken tot het Chivo kompas.  Vitaliteit en waardigheid Vitaliteit...

Bestaat voedselverslaving?

Bestaat voedselverslaving?

In een recente wetenschappelijke publicatie komt men tot de conclusie dat er weinig tot geen bewijs is voor de gehypte voedselverslaving (Hebebranda J 2014). Het veronderstelde fenomeen is daarnaast slecht begrepen, aangezien men geen onderscheid maakt tussen de...

Zijn familieopstellingen effectief?

Zijn familieopstellingen effectief?

Familie-opstellingen zijn populair onder coaches en therapeuten. Het is een therapeutische sessie waarbij een deelnemer een vraagstuk inbrengt waar hij of zij helderheid over wil krijgen. Voor de hoofdrolspelers in dat vraagstuk, vaak familieleden van degene die het...

Dit onderwerp komt aan bod in de volgende opleidingen:

Recente artikelen (kennisbank) uit overige categorieën:

Opleiding Vitaliteitskundige wordt in 2025 uitgebreid

Opleiding Vitaliteitskundige wordt in 2025 uitgebreid

De opleiding tot vitaliteitskundige bestaat in de huidige vorm sinds 2022 en zal vanaf februari 2025 verder worden uitgebreid. De module Veranderkunde wordt opgesplitst in twee modules om de hoge dichtheid van de stof meer ademruimte te geven. Dit betekent dat de...

Bestaanszekerheid is onvoldoende

Bestaanszekerheid is onvoldoende

Dit artikel is integraal overgenomen uit onze nieuwsbrief VisieVitaal (v20230919)Het thema bestaanszekerheid lijkt nu het speerpunt te zijn waarmee alle politieke partijen kiezers naar hun winkel willen trekken. Op verzoek van diverse partijen hebben wij eens...

Introductie Chivo kompas

Introductie Chivo kompas

Wat is de basis van duurzame vitaliteit, de energie die nodig is om je leven lang doelen na te streven? Dat kun je meten aan de hand van de psychologische basisbehoeften. We hebben ze voor je samengetrokken tot het Chivo kompas.  Vitaliteit en waardigheid Vitaliteit...

Redactionele noot

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, worden opgeslagen of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

We vernemen graag feedback over onze artikelen, omdat we verantwoording afleggen voor claims belangrijk vinden. Dit artikel is een korte post over actualiteit, een uitgelicht onderzoek of een curiositeit. Het is geen uitputtende verhandeling over het onderwerp, maar het is bedoeld om een punt te maken door het in de context te plaatsen. 

Wil je kennis uitwisselen over vitaliteit, fitness en leefstijl met andere (aspirant)professionals, bezoek dan onze connect community. Reageren op het artikel kan ook op de community, maar dan in de café's waar je lid van kunt worden.

Geraadpleegde bron(nen)

  • Suez J (2018), Zmora N, Zilberman-Schapira G, e.a. Post-Antibiotic Gut Mucosal Microbiome Reconstitution Is Impaired by Probiotics and Improved by Autologous FMT. Cell. 2018 Sep 6;174(6):1406-1423.e16
  • Schnorr SL (2014), Candela M, Rampelli S, e.a. Gut microbiome of the Hadza hunter-gatherers.Nature Communications 5, Article number: 3654. Published 15 April 2014
  • Zmora N (2018), Zilberman-Schapira G, Suez J, e.a. Personalized Gut Mucosal Colonization Resistance to Empiric Probiotics Is Associated with Unique Host and Microbiome Features. Cell. 2018 Sep 6;174(6):1388-1405.e21