Hoe belangrijk is het microbioom voor onze gezondheid?

Maakt een gezond microbioom een gezond mens?

door Chivo | mei 13, 2019 | Leefstijl, Voeding |

Tientallen boektitels, vele cursussen en ontelbare blogs zijn er verschenen over het microbioom. Het betreft de honderden kolonies aan bacteriesoorten die leven in onze darmen. Dit microbioom zou via verschillende wegen een enorme invloed hebben op de gezondheid van mensen en mogelijk zelfs invloed hebben op ons gewicht.

Zijn er wel goede en slechte bacteriën?

Aannames over het microbioom

De mens heeft een symbiotische relatie met micro-organismen die ons helpen bij het beter functioneren van ons lichaam. Zo dragen de bacteriën in onze mond namelijk bij aan de bloeddruk, terwijl het microbioom invloed heeft op de glucosehuishouding en het immuunsysteem. Het idee om deze populatie te veranderen om de gezondheid te beïnvloeden is daarom aannemelijk. Dat idee bevat meerdere aannames en een ervan is namelijk dat er ‘goede’ en ‘slechte’ bacteriën zijn. Een analyse van de ontlasting bij de Hadza stam die geen van onze welvaartsziekten delen, blijken overwegend ‘slechte’ bacteriën te bevatten (Schnorr SL 2014). Als deze ‘slechte’ bacteriën deze ziekten veroorzaken, waarom is dat dan niet bij de Hadza stam? Een tweede aanname is dat het veranderen van de samenstelling van het microbioom de gezondheid positief beïnvloedt. Daar is inmiddels al aardig wat onderzoek naar gedaan.

Dik door de darmflora

Men kan de samenstelling van microbioom op verschillende manieren beïnvloeden. Het kan via voeding, via probiotica (supplementen met bacteriën) en fecale transplantaties (ontlasting van gezonde mensen overzetten). De meeste onderzoeken zijn gericht op de laatste twee, omdat deze geblindeerd uitgevoerd kunnen worden. Hierdoor wordt men niet beïnvloed door de verwachting. Op een of andere wijze blijft het idee dat de glucosehuishouding noemenswaardig invloed heeft op het gewicht, hardnekkig bestaan. Aangezien het microbioom daar invloed op heeft kan men doorredenerend tot het idee komen dat de obesitasepidemie vooral een darmgerelateerd probleem is. Een nogal vergezochte aanname, waar wel veel belangstelling voor is. Een meta-analyse waarin 13 experimenten zijn opgenomen met probiotica toonde een klein, maar gunstig gewichtsverschil aan met de echte supplementen. In 9 van die onderzoeken is echter ook het vetverlies gemeten en daar werd geen verschil aangetroffen. Aangezien onze darmen liters vocht bevatten, is het dus meer dan waarschijnlijk dat het bescheiden gewichtsverschil ontstaan is door vochtverlies. Ook fecale transplantaties bij mensen leveren tot nu toe niets op, hooguit een aantal korte termijn veranderingen in surrogaateindpunten, maar zeker niet op het gebied van gewichtsverlies. Er staan op dit moment 4 experimenten meer dan 3 jaar lang voorgeregistreerd. Als deze resultaten hadden opgeleverd dan waren deze allang gepubliceerd.

Het placebo verlicht symptomen vaak beter dan de echte probiotica

Meer onderzoek

Het overgrote deel van darmanalyses is gebaseerd op de ontlasting en dat is een probleem. De samenstelling in de ontlasting blijkt namelijk niet representatief te zijn voor de populatie in de darm (Zmora N 2018). Veel van de herkolonisatieprotocollen zijn dus gebaseerd op aannames en het is dus maar de vraag wat poepanalyses ons gaan brengen. Het is ook redelijk normaal om probiotica voor te schrijven na het gebruik van antibiotica. Dit zou het microbioomherstel moeten bevorderen, maar dat blijkt niet het geval te zijn. In een onderzoek waarin men probiotica inzette of een placebo, bleek juist de placebogroep sneller te herstellen (Suez J 2018). Ook de inzet van prebiotica, voedsel voor het microbioom in de vorm van supplementen, blijkt weinig effect te hebben. Bij elkaar heeft de pre- en probioticamarkt een markwaarde van tientallen miljarden dollars per jaar zonder noemenswaardig bewijs van effectiviteit. Er zijn zeker toepassingen zoals bij acute diarree, maar het lijkt bijvoorbeeld weinig te doen bij de ziekte van Crohn. Een recent onderzoek bij mensen met prikkelbaar darmsyndroom liet een verlichting van symptomen zien, bij de placebogroep wel te verstaan (Halkjær SI 2018). Er is vooral veel meer onderzoek nodig, voor we dit gaan toepassen in de praktijk.

Gerelateerde artikelen (conclusie van dit artikel tref je verderop):

Conclusie

Het idee dat we actief het microbioom moeten beïnvloeden voor onze gezondheid is gebaseerd op een handjevol feiten, veel aannames en vooral ‘wishful thinking’. De aannames blijken een voor een onderuit te worden gehaald en dat verklaart waarom de experimenten vooral teleurstellende resultaten leveren. Dat betekent niet dat het geen interessante materie is en verder onderzocht mag worden, maar het bewijs van effectiviteit staat niet in verhouding met de hype. Het is veel te vroeg voor aanbevelingen in de praktijk.

Meer lezen uit deze categorie 'Mededelingen' :

Online les tijdens de Coronacrisis

apr 1, 2020

Hoewel Chivo opleidingen al online actief was, heeft de corona-epidemie ons gedwongen om al onze opleidingen op afstand uit te voeren. In die korte tijd hebben we veel geleerd, best-practices uitgewisseld en voorbereid op een langere tijd van verminderde fysieke...

Nieuwe structuur opleidingen Vitaliteit 2020

okt 25, 2019

Onze opleidingen worden constant aangepast op basis van inzichten uit de wetenschappelijke literatuur en de feedback van onze vitaliteitsprofessionals in het veld. Dat heeft geleid tot een aanpassing aan de basisstructuur voor 2020. Het vak toegepaste ethiek maakt...

Beslagen ten ijs voor 2019? Chivo winterschool!

nov 7, 2018

Ook dit jaar hebben we een winterschool waarin je 5 dagen achter elkaar kunt onderdompelen in een onderwerp. Je wordt er mee wakker, je gaat ermee naar bed en je droomt erover. Na die vijf dagen hebben je uptodate informatie, nieuwe vaardigheden en een flexibel...

Dit onderwerp komt aan bod in de volgende opleidingen:

Recente artikelen (kennisbank) uit overige categorieën:

Stop met het nastreven van eigenwaarde

nov 11, 2019

Het onderwerp eigenwaarde heeft veel psychologen beziggehouden en mag zich tot één van de meest omvangrijke dossiers in de psychologie rekenen. Het wordt ook wel zelfwaarde, zelfliefde, zelfwaardering en eigendunk genoemd en het is veel beschreven als de emotionele...

Hebben dikke mensen meer cravings?

aug 26, 2019

Als verlangen verandert in hunkeren naar voedsel dan wordt het een craving genoemd. Die cravings lijken vooral sterk te zijn gecorreleerd met hyperpalatibele (smakelijk) en hypercalorische voedingsmiddelen. Dik en dun kennen het verschijnsel van cravings, maar is er...

Beter, beter, beter met meditatie?

aug 18, 2019

Oost en west lijken verenigd in het enthousiasme over meditatie. De consument, de media en de wetenschap zijn unaniem over het heilzame effect van een paar minuten mediteren per dag. Niet zweverig, wetenschappelijk bewezen effectief, geen wondermiddel, maar toch...

Redactionele noot

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, worden opgeslagen of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

We vernemen graag feedback over onze artikelen, omdat we verantwoording afleggen voor claims belangrijk vinden. Een clip is een korte post over actualiteit, een uitgelicht onderzoek of een curiositeit. Het is geen uitputtende verhandeling over het onderwerp, maar is bedoeld om een punt te maken door het in de context te plaatsen. We vernemen graag feedback over onze artikelen, omdat we verantwoording afleggen voor claims belangrijk vinden.

Wil je kennis uitwisselen over vitaliteit, fitness en leefstijl met andere (aspirant)professionals, bezoek dan het community platform van Chivo.

Geraadpleegde bron(nen)

Suez J (2018), Zmora N, Zilberman-Schapira G, e.a. Post-Antibiotic Gut Mucosal Microbiome Reconstitution Is Impaired by Probiotics and Improved by Autologous FMT. Cell. 2018 Sep 6;174(6):1406-1423.e16
Schnorr SL (2014), Candela M, Rampelli S, e.a. Gut microbiome of the Hadza hunter-gatherers.Nature Communications 5, Article number: 3654. Published 15 April 2014
Zmora N (2018), Zilberman-Schapira G, Suez J, e.a. Personalized Gut Mucosal Colonization Resistance to Empiric Probiotics Is Associated with Unique Host and Microbiome Features. Cell. 2018 Sep 6;174(6):1388-1405.e21