Stop met het nastreven van eigenwaarde

door Chivo | nov 11, 2019 | Coachen, Vitaliteitscoach |

Het onderwerp eigenwaarde heeft veel psychologen beziggehouden en mag zich tot één van de meest omvangrijke dossiers in de psychologie rekenen. Het wordt ook wel zelfwaarde, zelfliefde, zelfwaardering en eigendunk genoemd en het is veel beschreven als de emotionele evaluatie van waarde die men heeft over zichzelf. Er is al veel onderzoek naar gedaan en al dit onderzoek leidt tot de conclusie dat we misschien het dossier eigenwaarde moeten sluiten.

De eigenwaardebeweging

Het boek ‘De psychologie van eigenwaarde’ uit 1969 van Nathaniel Branden (1930-1994) trapte de start van een complete eigenwaardebeweging af. Onderzoek daaropvolgend leek het idee te valideren, aangezien een hogere eigenwaarde een buffer lijkt te zijn voor moeilijke tijden en leidt tot langer behoud van zelfregulatie (Baumeister 2003). Het werd het onderwerp van motivatiegoeroes en bijna een op zichzelf staande boekcategorie. De maatschappelijke invloed van de beweging was merkbaar op scholen en hoe ouders hun kinderen opvoedden. Het geven van prijzen voor meedoen in plaats van winnen werd eerder regel dan uitzondering. Het zou geleid hebben tot een zwakke, narcistische generatie, hoewel dat natuurlijk buitengewoon ongenuanceerd en generaliserend is.

Onderzoek

Er is in die tussentijd veel onderzocht op het gebied van eigenwaarde. Zo blijkt uit een uitgebreide literatuuranalyse (Baumeister 2003) dat de mate van eigenwaarde niet correleert met betere schoolprestaties en het verhindert kinderen niet om te roken, om te drinken of om drugs te gebruiken. Eigenwaarde wordt ook wel zelfliefde genoemd en het sluit perfect aan op het idee dat je alleen maar van een ander kunt houden als je van jezelf houdt. Maar als eigenwaarde en van jezelf houden hetzelfde zijn, dan blijkt uit diezelfde analyse dat hoog in eigenwaarde scoren niet beschermt tegen ongezonde relaties. Aandacht vestigen op eigenwaarde leidt regelmatig tot overspel, liegen, verbergen, smoesjes, vermijden van uitdagingen en problemen, zelfmedelijden, het neerhalen van anderen en een disproportionele negatieve reactie op kritiek (Crocker 2004/2010). Positieve zelfaffirmaties bij mensen met een lage eigenwaarde leidde in een experiment alleen maar tot een slechtere gemoedstoestand (Wood 2009).

Geen basisbehoefte

Eigenwaarde is nog steeds belangrijk, aangezien mensen met lage eigenwaarde ook bij succes nerveuzer worden, meer nog dan bij verlies (Wood J 2005). Succes is onvoldoende om verminderde eigenwaarde te keren, aangezien succes de aandacht op hen vestigt en de kans op falen in de toekomst daarmee vergroot. Het probleem met eigenwaarde nastreven is dat het leidt tot zelffocus en kan ontpoppen tot een chronisch actief zelfsysteem. Zelffocus versterkt negatieve emoties. Eigenwaarde is zowel een deel van de persoonlijkheid als een proces. De potentiële beïnvloeding kan daarom per individu verschillen en soms marginaal zijn. Belangrijker nog is dat eigenwaarde vooral het gevolg lijkt te zijn van bevredigde basisbehoeften. Een lage eigenwaarde is het gevolg van een tekort, niet de oorzaak van een tekort, zo suggereert het overgrote deel van het bewijs. Daarom is het nastreven van eigenwaarde weinig zinvol.

Gerelateerde artikelen (conclusie van dit artikel tref je verderop):

Conclusie

Een lage eigenwaarde heeft een negatieve invloed op het welbevinden, maar daarmee is niet gezegd dat men zich op eigenwaarde moet richten. In veel gevallen verergert dat de problemen, omdat de aandacht richten op jezelf, veelal de vloed aan negatieve emoties vergroot. Het vermindert de autonomie en heeft daarom invloed op de vitaliteit. Het is daarom handiger om te achterhalen aan welke andere basisbehoeften men tekort heeft, zodat men zich richt op het leven in plaats van zichzelf.

Meer lezen uit deze categorie 'Coachen:

Beter, beter, beter met meditatie?

aug 18, 2019

Oost en west lijken verenigd in het enthousiasme over meditatie. De consument, de media en de wetenschap zijn unaniem over het heilzame effect van een paar minuten mediteren per dag. Niet zweverig, wetenschappelijk bewezen effectief, geen wondermiddel, maar toch...

Clip: Meer kritiek op mindfulness meditatie in de media

mei 13, 2019

Mindfulness is een hype, maar is dat terecht? Er is namelijk steeds meer kritiek vanuit de media op het fenomeen dat een industrie is geworden. Een clip is een kort item over een onderzoek of een curiositeit. Het is geen uitputtende verhandeling over het onderwerp,...

Vitaliteitscoaching deel 2: Chronische stress is niet het probleem

nov 29, 2018

In Nederland, maar ook in de rest van de wereld, gaan er zaken mis. Overgewicht, chronische ziekten en kennelijk nemen ook burn-out/depressie de overhand. Volgens sommigen heeft dat alles te maken chronische stress die het moderne leven met zich meebrengt waar we...

Dit onderwerp komt aan bod in de volgende opleidingen:

Recente artikelen (kennisbank) uit overige categorieën:

Wat weten we over lange COVID?

nov 2, 2020

Besmet worden door het SARS-CoV-2 virus heeft verschillende uitwerkingen op verschillende mensen. Zo'n 40 procent is asymptomatisch en dan heb je oplopend van milde, middelmatige, ernstige klachten tot zeer ernstige klachten. Die laatste twee hebben tot nu toe de...

De anatomie van complotdenken

apr 18, 2020

Het aantal complottheorieën is niet meer bij te houden. Of er meer complotdenkers zijn of dat de verschillende mediakanalen de verspreiding ervan accelereren is onduidelijk, omdat harde data ontbreken. De coronapandemie doet zelf een flinke duit in de zak en hoewel we...

Hebben dikke mensen meer cravings?

aug 26, 2019

Als verlangen verandert in hunkeren naar voedsel dan wordt het een craving genoemd. Die cravings lijken vooral sterk te zijn gecorreleerd met hyperpalatibele (smakelijk) en hypercalorische voedingsmiddelen. Dik en dun kennen het verschijnsel van cravings, maar is er...

Redactionele noot

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, worden opgeslagen of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

We vernemen graag feedback over onze artikelen, omdat we verantwoording afleggen voor claims belangrijk vinden. Een clip is een korte post over actualiteit, een uitgelicht onderzoek of een curiositeit. Het is geen uitputtende verhandeling over het onderwerp, maar is bedoeld om een punt te maken door het in de context te plaatsen. We vernemen graag feedback over onze artikelen, omdat we verantwoording afleggen voor claims belangrijk vinden.

Wil je kennis uitwisselen over vitaliteit, fitness en leefstijl met andere (aspirant)professionals, bezoek dan het community platform van Chivo. Reageren op het artikel kan ook op de community, direct onder de desbetreffende verkorte post.

Geraadpleegde bron(nen)

Baumeister RF (2003), Campbell JD, Krueger JI, Vohs KD. Does High Self-Esteem Cause Better Performance, Interpersonal Success, Happiness, or Healthier Lifestyles? Psychol Sci Public Interest. 2003 May;4(1):1-44
Blackhart, G. C., Nelson, B. C., Knowles, M. L. & Baumeister, R. F. (2009). Rejection elicits emotional reactions but neither causes immediate distress nor lowers self-esteem: A meta-analytic review of 192 Studies on Social Exclusion. Personality and Social Psychology Review, 13, 269-309.
Crocker J (2010), Canevello A, Breines JG, & Flynn H. Interpersonal goals and change in anxiety and dysphoria: Effects of compassionate and self-image goals. Journal of Personality and Social Psychology, 98, 1009-1024.
Crocker J (2004), & Park LE. The costly pursuit of self-esteem. Psychological Bulletin, 130, 392-414.
Ryan RM (2001) & Deci EL. On happiness and human potentials: A review of research on hedonic and eudaimonic well-being. Annual Review of Psychology, 52, 141–166