Insuline onbegrepen deel 11: Lowcarb beter bij insulineresistentie?

NuSI (Nutritional Science Initiative) heeft als ambitieus doel om decennia aan voedingsonderzoek te corrigeren. Volgens één van de initiatiefnemers, journalist Gary Taubes, deugt er namelijk niets van de officiële voedingsrichtlijnen. Gewichtstoename zou namelijk niet ontstaan door een positieve energiebalans, maar door een toename van koolhydraten, een idee dat bekend staat als de koolhydraat-insulinehypothese. NuSI heeft daarom gezaghebbende wetenschappers gefinancierd om onderzoek te doen naar de effecten van een laag koolhydraatdieet, vooral bekend als lowcarb, tegenover het officiële hoog koolhydraatdieet. Hoe staan we ervoor?

Heeft het metabolisme meer tijd nodig voor optimale vetverbranding?

De koolhydraat-insulinehypothese gefalsificeerd?
Het eerste onderzoek dat gefinancierd was door NuSI kwam van de hand van dr. Kevin Hall. Hij verklaarde op basis van het totaal aan bewijs, inclusief dit onderzoek, dat de koolhydraat-insulinehypothese gefalsificeerd is. Het leidde tot een storm van kritiek met als belangrijkste argument dat het metabolisme meer tijd nodig zou hebben om efficiënt te worden in vetverbranding dan de maand die het onderzoek heeft geduurd. Het totaal aan bewijs spreekt deze kritiek overigens tegen, maar het laat onverlet dat lowcarb-voorstanders het argument blijven herhalen. Daarom is het interessant dat de resultaten zijn uitgelekt van een tweede onderzoek uit de NuSI-portefeuille.

Chris Gardner voor poging 2

Lowcarb en insulineresistentie
In het tweede NuSI onderzoek (DietFits) onder leiding van dr. Chris Gardner zijn 609 deelnemers met overgewicht en obesitas gerandomiseerd in een lowcarb of een laag vet dieet (Gardner C 2013). Ze kregen geen calorierestricties opgelegd (ad libitum), maar wel de aanbeveling om suiker en producten gebaseerd op witte bloem te mijden en meer groente te eten. Het onderzoek duurde een jaar en op basis van de zelfrapportage hadden beide groepen een dagelijkse reductie van 500 kcal inname. Vanwege de duur van het experiment kon er van tijd tekort om metabool aan te passen geen sprake zijn. Beide groepen raakten echter even veel gewicht kwijt. Het gemiddelde was 13 kg verlies, maar in beide groepen was er een enorme spreiding met extremen van 10 kg gewichtstoename tot een verlies van wel 30 kg. Dit is vrij normaal in afslankexperimenten van deze omvang en duur. Gardner had echter verwacht dat insulineresistente deelnemers het beter zouden doen op het lowcarb dieet, maar die relatie is niet gevonden. Dat idee leeft sterk, omdat obesitas vaak gepaard gaat met insulineresistentie, waardoor men aanneemt dat insulineresistentie bijdraagt aan overgewicht. Dit is echter omgekeerde causaliteit. Hoewel sommigen het koolhydraataandeel van lowcarb nog te hoog vinden, is het verschil met bijna 20 procent met de laag vet overtuigend genoeg om aan te tonen dat de koolhydraat-insulinehypothese niet kan kloppen. Het onderzoek is nog niet gepubliceerd, omdat de onderzoekers nog bezig zijn met de analyse van de darmfloradata. Details van de onderzoeksopzet hebben we uit de preregistratie kunnen halen, een samenvatting voor een congresprogramma en persoonlijke communicatie met de faculteit van Chris Gardner.

De samenvatting van DietFits voor een congressaankondiging is ongekend onthullend.

Waarom werkt het ene dieet voor de één, maar niet voor de ander?

Gardner heeft in het verleden interessant onderzoek gedaan, waarin hij zoekt naar goede voorspellers om diëten te differentieren. Zo onderzoekt hij genen, insulineresistentie en de darmflora als indicaties bij het voorschrijven van een dieet. Hij is gefascineerd door de vraag waarom de één betere resultaten lijkt te hebben met bijvoorbeeld een lowcarb-dieet, terwijl de ander daar juist van aan lijkt te komen. In DietFits is gezocht naar een verband tussen genen en insulineresistentie, maar die hebben niets opgeleverd. In het verleden heeft Gardner wel een voordeel gevonden van lowcarb bij insulineresistentie en bij specifeke genen. Dit waren echter pilotonderzoeken en zoals vaker blijken deze resultaten geen stand te houden als de deelnemersaantallen groter worden en de kans op toeval dus vermindert, zoals in dit huidige onderzoek. De optie die nu overblijft is de darmflora en dat moeten we dus nog even afwachten. Tot die tijd moeten we uitgaan van de verklaring met de minste aannames en die is simpel. Het beste dieet is het dieet dat je vol kunt houden en daar hebben we geen laboratoria-onderzoek voor nodig.

Wat heeft de Laura en John Arnold Foundation te maken met dit alles?

Overwegingen
NuSI lijkt vooralsnog niet succesvol in het kunnen aantonen van juistheid van de koolhydraat-insulinehypothese. Het is nu vooral wachten op het replicatie-onderzoek van de gezaghebbende dr. David Ludwig, waarmee bevestigd zou moeten worden dat lowcarb leidt tot meer fysieke activiteit en daarmee tot groter gewichtsverlies. Dit idee is gebaseerd op uitkomsten van een vorig onderzoek dat we destijds uitgebreid besproken hebben en die volgens critici helemaal niet uitwees dat lowcarb de factor is die leidde tot meer fysieke activiteit, al was het alleen maar omdat het eiwitgehalte in de lowcarbfase hoger was. In het nieuwe nog te verwachte onderzoek is dat in ieder geval gelijk getrokken. We verwachten er eerlijk gezegd niet zoveel van, omdat decennia aan onderzoek, direct- en indirect heeft aangetoond, dat de koolhydraat-insulinehypothese geen enkele basis heeft. Het valt dan ook niet te rijmen met de stelling van de Laura & John Arnold foundation, de hoofdfinancierders van NuSI, dat voedingsonderzoek tot nu toe alleen maar waardeloos is:

“NuSI has set out to do in less than 10 years what the National Institutes of Health has been unable to do in more than 60 years—determine what we should and should not eat to be healthy,” LJAF President Denis Calabrese explained. “Most of the existing nutrition research amounts to junk science. This NAFLD study and the other NuSI-funded clinical trials will be more rigorous than all of the nutrition research conducted to date. NuSI’s well-designed, high-quality studies will help to produce reliable scientific evidence that is urgently needed in order for us to understand the cause or causes of our nation’s obesity crisis and the steps we can take to improve our health.”, uit persbericht van de L & J foundation.

De meest interessante les die hieruit getrokken kan worden is dat de kritiek op de manipulatie van de industrie niet beperkt blijft tot de industrie. Iedereen heeft belangen en iedereen heeft iets te verkopen. Voor de een is het een product en voor de ander een overtuiging. Het interessante is dat Taubes doet denken aan de huidige Amerikaanse president Trump. Ze weten beiden financiële steun te krijgen voor hun missie, het grote publiek te bereiken en de gevestigde orde op hun grondvesten te laten schudden met de verkoop van alternatieve ‘feiten’, die ze opportunistisch fabriceren en herroepen wanneer ze niet meer uitkomen. In het geval van NuSI wint de dubieuze rol van de Laura & John Arnold stichting dan ook geen schoonheidsprijs. Zij financierden bijvoorbeeld ook de erbarmelijke publicatie van Nina Teicholz in de Britisch Medical Journal (BMJ), die ondanks een protest van meer dan 100 wetenschappers, niet teruggetrokken is (Liebman B 2015). Uit de onderliggende stukken is inmiddels duidelijk dat zowel Teicholz als de BMJ door de stichting betaald zijn en dat de BMJ het stuk niet kan terugtrekken, zonder contractbreuk. De BMJ heeft daarom gekozen om twee externe reviewers enkele minimale aanpassingen te laten doen, als een aanvulling. Het gegeven dat Teicholz geld verdient met de verkoop van het boek, dat nu door een peerreviewed artikel wordt gelegitimeerd, blijft onbesproken. Voor de zuiverheid is dat natuurlijk wel belangenverstrengeling te noemen. Het idee van de heilzame werking van lowcarb is niet alleen overtuiging, het is een industrie.

NuSI zit zelf in een crisis

NuSI lijkt, na vertrek van directeur Peter Attia in 2015, zelf in een crisis te zijn beland. Attia zwijgt in alle talen, Taubes richt zich op andere zaken en de berichtgeving op de NuSI website loopt achter. De uitkomst van het onderzoek van Hall, evenals het werk van Gardner zijn onvermeld, terwijl het toch duidelijk is dat met een congrespresentatie naar buiten wordt getreden. Zelfs het vertrek van Attia is niet terug te vinden. Inmiddels is het duidelijk dat Taubes zelf niet meer gelooft en is hij vooral bezig met het promoten van zijn nieuwe boek over de gevaren van suiker. Daarin gaat hij zover, dat hij schadelijke gevolgen van roken toeschrijft aan de toegevoegde suikers in het bereiden van de tabak na 1935. Het zou volgens hem verklaren waarom men voor die tijd minder longkanker had. Hij vermeldt daarbij overigens niet dat longkanker doorgaans na het zestigste levensjaar wordt gediagnosticeerd, terwijl men in 1935 gemiddeld 50 jaar oud werd. Het is kenmerkend voor de auteur Gary Taubes, die fictie en feiten naadloos versmelt tot een meeslepend verhaal.

Gary Taubes probeert de schadelijke effect van sigaretten nu in de schoenen van suiker te schuiven

Hoe vaak moeten we er nog doorheen zakken om het ijs onbetrouwbaar te verklaren?

Conclusie
De organisatie NuSI, die het bestaansrecht van de koolhydraat-insulinehypothese van gewichtstoename wil aantonen, heeft nu twee keer gefaald. De resultaten liggen, zoals verwacht, geheel in lijn met het totaal aan bewijs dat juist door NuSI en mede-initiatiefnemer Gary Taubes in het bijzonder, wordt bekritiseerd. Op mechanisch niveau is de koolhydraat-insulinehypothese al ontkracht en nu blijkt ook dat mensen met insulineresistentie niet sneller afslanken met een lowcarb dieet. Er lijkt dan ook geen enkele rechtvaardiging van meer onderzoek naar deze hypothese zoals we eerder hebben vermeld. Het betekent ook niet dat lowcarb nutteloos is, maar het betekent dat het vermeende effect niet toe te schrijven is aan de koolhydraat-insulinehypothese. Daarmee is NuSI nu al twee keer door het ijs gezakt. Hoe vaak moet dit gebeuren voor we het ijs onbetrouwbaar verklaren?

Redactionele noot

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, worden opgeslagen of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Geraadpleegde bron(nen)

• Congresabstracts: http://professional.heart.org/idc/groups/ahamah-public/@wcm/@sop/@scon/documents/downloadable/ucm_492225.pdf
• Gardner C (2013) Diet X Genotype Study. ClinicalTrials.gov Identifier: NCT01826591
• LJAF (2015) Persbericht “Laura and John Arnold Foundation to fund groundbreaking study on a possible link between sugar and the nation’s most prevalent obesity-related disease.”, April 13th, 2015 – Laatst geraadpleegd 14 april 2017
• Liebman B (2015) Re: The scientific report guiding the US dietary guidelines: is it scientific? BMJ 2015;351:h4962
• NuSI website, laatst geraadpleegd op 14 april 2017