Bestaan ochtend- en avondmensen wel? Wellicht dat de Hadza het je kunnen vertellen

Bestaan ochtend- en avondmensen in de natuur?

door Chivo | okt 9, 2017 | Klinische leefstijl, Leefstijl, Veranderkunde

Als we gaan kamperen dan verandert ons slaappatroon, want we gaan vroeger naar bed en komen er gemiddeld ook vroeger uit. Dat geldt ook voor de avondmensen, maar zou het dan betekenen dat de avondmens eigenlijk niet bestaat? Hoe zit het dan bij traditioneel levende stammen, zoals de Hadza?

Het slaappatroon van ochtend- en avondmensen wordt bepaald door het circadiaan ritme

Maatschappij of mens?

Het is bekend dat onze jachtige maatschappij een sterke invloed heeft op onze slaap. Er wordt zelfs verondersteld dat de maatschappij het onderscheid veroorzaakt in ochtend- en avondmensen, maar dat het in de natuur niet voorkomt. Dat zou bijzonder zijn, omdat we weten dat de interne biologische klok, het zogenaamde circadiaan ritme, per mens verschillend is. Ook de niveaus van het hormoon melatonine fluctueert per persoon anders. Is er dan geen individueel ritme en is het allemaal maatschappij? De eerste stap die we moeten nemen om dat te onderzoeken is door de mens uit de maatschappij te halen.

Op basis van melatonine lijken we twee uur af te wijken van ons natuurlijk ritme

Effect van kamperen

Er is al meerdere malen vastgesteld dat kamperen leidt tot een compleet ander slaappatroon (Wright KP jr 2013), zelfs na 1 of 2 dagen al. Offline zijn betekent minder prikkels, minder blauw licht en vooral een koppeling met de natuurlijke dag-nachtritmes. Ook de melatonineritmes veranderen van patroon tijdens het kamperen. Het jachtige leven lijkt ervoor te zorgen dat we zo’n 2 uur afwijken van onze natuurlijke ritmes. Iedereen gaat tijdens het kamperen vroeger naar bed en staat ook weer vroeger op. Het suggereert dat het verschil tussen ochtend- en avondmensen niet in de mens zit, maar in de omgeving. Het geeft aan dat het slaapritme kan veranderen, mogelijk beter aansluit op het individuele circadiaan ritme, maar het is nog niet duidelijk of iedereen uiteindelijk een zelfde ritme heeft en dus allemaal ochtendmens is. Het is daarvoor handig om het slaappatroon te analyseren van traditioneel levende jager-verzamelaarstammen zoals de Hadza.

Onderzoek Hadza

Onderzoekers vonden 33 mannen en vrouwen van de Hadza-stam bereid om 3 weken lang een wearable te dragen met een 3D-accelerator (Samson DR 2017). Hiermee kunnen lichamelijke beweegpatronen van de drager worden vastgelegd en geanalyseerd. Slaap en daarbinnen de slaapfases hebben specifieke beweegpatronen en na analyse kan men zien wanneer iemand wakker was, sliep of opgestaan was. Geen van de Hadzaleden had slaapproblemen.

Per nacht waren er slechts 18 minuten waarin iedereen tegelijkertijd sliep

Na analyse bleek dat ondanks een natuurlijke leefstijl, men nogal in slaappatronen verschilden. De jonge volwassenen sliepen veel later in dan de ouderen en zij waren veel meer avondmensen. Ze werden allen regelmatig in de nacht wakker en stonden ook vaak op. Sommige leden gingen om 8 uur ‘s avonds naar bed, terwijl anderen om 11 uur ten ruste gingen. Wektijden zaten tussen de 06:00 tot na 08:00u. In het totaal van 220 uur dat geanalyseerd is, bleek er slechts een venster van maar 18 minuten per nacht te zijn waarin alle deelnemers tegelijkertijd sliepen. Op andere tijdstippen waren er altijd een of meerdere leden wakker. Vanuit een evolutionair perspectief zijn dit soort verschillen logisch, aangezien er altijd iemand wakker is om te waken. Er is geen eenduidig natuurlijk slaappatroon.

Gerelateerde artikelen:

Conclusie

Er is geen twijfel over mogelijk dat men in een natuurlijke omgeving anders slaapt. Het jachtige leven met veel externe prikkels en stress heeft invloed op ons slaappatroon, maar als we het slaappatroon van traditioneel levende stammen mogen extrapoleren naar de moderne mens, dan is het duidelijk dat er geen homogeen slaappatroon is. Niet in duur, niet slaap- en wektijd en ook niet in continuïteit. Er is geen ideaal slaappatroon, waarbij men altijd 8 uur continu slaapt. Variatie is de natuurlijke norm.

Meer lezen uit deze categorie 'Klinische Leefstijl':

Remt ultrabewerkt voedsel de groei van het embryo?

dec 29, 2022

Ultrabewerkt voedsel, ook wel in de literatuur afgekort tot UPF (ultraprocessed foods), neemt een steeds groter aandeel in het voedingspatronen van mensen. Dit heeft een negatieve invloed op de inname van voedingsvezels, maar ook vaak eiwit, terwijl ze vaak wel...

Hoe effectief is de gecombineerde leefstijl interventie (GLI)

dec 9, 2022

*** Dit artikel stamt uit 2019, maar is in dec 2022 geactualiseerd.Begin 2019 werd de gecombineerde leefstijl interventie (GLI) beschikbaar voor Nederland en het is tijd voor een tussentijdse evaluatie. Dit doen we aan de hand van een aantal recente Nederlandse...

Hoe effectief is vitamine D tegen COVID-19

apr 16, 2021

De coronapandemie heeft geleid tot diverse ongegronde of sterk overdreven claims van potentiële interventies ter preventie of behandeling van COVID-19. Een van die controversiële middelen betreft vitamine D. Het heeft deels te maken met het gegeven dat lage vitamine...

Dit onderwerp komt aan bod in de volgende opleidingen:

Recente artikelen (kennisbank) uit overige categorieën:

Problemen met en oplossingen voor ACT

nov 4, 2023

Dit artikel is integraal overgenomen uit onze nieuwsbrief VisieVitaal (v202301010)Met Acceptance Commitment Therapy (ACT) weet je feitelijk niet wat het doet, je weet niet waarom je het doet, en ook niet of je rapportages kloppen. Er zijn mensen voor minder ontslagen,...

Bestaanszekerheid is onvoldoende

sep 21, 2023

Dit artikel is integraal overgenomen uit onze nieuwsbrief VisieVitaal (v20230919)Het thema bestaanszekerheid lijkt nu het speerpunt te zijn waarmee alle politieke partijen kiezers naar hun winkel willen trekken. Op verzoek van diverse partijen hebben wij eens...

Introductie Chivo kompas

jun 11, 2023

Wat is de basis van duurzame vitaliteit, de energie die nodig is om je leven lang doelen na te streven? Dat kun je meten aan de hand van psychomarkers. We hebben ze voor je samengetrokken tot het Chivo kompas. Het Chivo kompas Het kompas is opgebouwd uit vier...

Redactionele noot

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, worden opgeslagen of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

We vernemen graag feedback over onze artikelen, omdat we verantwoording afleggen voor claims belangrijk vinden. Dit artikel is een korte post over actualiteit, een uitgelicht onderzoek of een curiositeit. Het is geen uitputtende verhandeling over het onderwerp, maar het is bedoeld om een punt te maken door het in de context te plaatsen.

Wil je kennis uitwisselen over vitaliteit, fitness en leefstijl met andere (aspirant)professionals, bezoek dan onze connect community. Reageren op het artikel kan ook op de community, maar dan in de café's waar je lid van kunt worden.

Geraadpleegde bron(nen)

Samson DR (2017), Crittenden AN, Mabulla IA, e.a. Hadza sleep biology: Evidence for flexible sleep-wake patterns in hunter-gatherers. Am J Phys Anthropol. 2017 Mar;162(3):573-582
Wright KP Jr (2013), McHill AW, Birks BR, e.a. Entrainment of the human circadian clock to the natural light-dark cycle. Curr Biol. 2013 Aug 19;23(16):1554-8