Suikerstress deel 5: Uitverkoop van de wetenschap?

door | dec 23, 2016 | Beroepsontwikkeling

Steeds vaker wordt de suggestie gewekt dat al onze welvaartsproblemen terug te voeren zijn naar de consumptie van een enkel nutrient, namelijk suiker. De vingerwijzing naar de correlatie tussen fructosesiroop en obesitas was slechts een eerste schot voor de boeg, maar inmiddels zijn we beland in een situatie die we de kruistocht tegen suiker mogen noemen. Daarbij lijken gezondheid en het gezonde verstand, de eerste slachtoffers te worden van de strijd.
De publicatie die leidde tot ongekende beroering
Aan de oppervlakte bezien, lijkt het een gestreden strijd. Suiker en dan met name het fructose deel, overspoelt de lever, waardoor allerlei metabole stoornissen ontstaan. De voedingsindustrie, die het suiker overal instopt, die protesteert weliswaar heftig, maar die kunnen natuurlijk nooit gelijk hebben. Zij zijn immers belanghebbend en willen alleen maar voorkomen dat hun omzet daalt. Dat protest bestaat uit industrie gefinancierde onderzoeken die aantonen dat suiker helemaal niet zo slecht is en het leidt alleen maar tot een minachtende afwijzing, zonder inhoudelijke repliek. Het gezonde verstand lijkt daarmee al te zijn gesneuveld. Een recent wetenschappelijk overzichtsartikel (Erickson J 2016), ontworpen en gefinancierd door de industrie, laat zien dat de huidige richtlijnen tegen overmatige suikerconsumptie, op erbarmelijk bewijs is gestoeld. Het meest genante is niet de doorzichtige wijze waarmee de industrie haar omzet verdedigt, maar het gegeven dat de voedingsindustrie gewoon gelijk heeft. Het werd daarom geaccepteerd voor publicatie in het gezaghebbende Annals of Internal Medicine en het leidde tot ongekende beroering.
De autoriteiten hebben geen duidelijk verweer tegen de aantijgingen
De genadeloze analyse van de voedingsindustrie legt duidelijk de tekortkomingen van 9 publieke richtlijnen bloot. Zo bleken vier richtlijnen geen systematische selectie te hebben ingezet om onderzoeken te verzamelen en slechts drie organisaties gebruik te maken van een extern controleteam. De richtlijnen werden zelf wel gebaseerd op 16 systematische overzichtsartikelen, maar daarvan werden 14 gemerkt als inconsistent en 11 als onnauwkeurig. Van de acht betrokken cohortonderzoeken, bleken er zes van zeer lage kwaliteit te zijn en de overige twee van lage kwaliteit. De Wereldgezondheidsorganisatie, die de preferente GRADE methodiek hanteert om de bewijskracht van een onderzoek te merken, die besloot desalniettemin 3 ecologische onderzoeken te includeren, waar zelfs een richtlijn uit voortgevloeid is. Dit type is de meest zwakke broeder van de observationele soort en daar zou je niets op mogen baseren. De auteurs merken op dat er nogal wat heterogeniteit is in de opzet en onderbouwing van de publieke richtlijnen en constateren dan ook onverenigbare aanbevelingen die strekken van maximaal 5 tot 25 procent aan toegevoegde suikers. In een editorial van Schillinger, die zich meermalen heeft uitgesproken tegen de invloed van de voedingsindustrie, is geen duidelijk verweer te vinden. Iedereen is het dus expliciet of impliciet eens met de analyse. De kritiek gaat vooral over de intentie, niet over de inhoud.
Is er vals spel gespeeld?
Het gegeven dat gezondheidsrichtlijnen matig onderbouwd zijn, maakt de (over)consumptie van suiker niet per definitie goed. Er zijn echter zat onderzoeken die een neutraal in plaats van een ongezond effect suggereren. In een recente analyse (Schillinger D 2016a) werd aangetoond, dat onderzoeken die een neutrale uitkomst suggereren, voor 99 procent industriegefinancierd zijn. Andersom is het beeld nagenoeg gespiegeld. Er wordt daarmee vals spel gesuggereerd. Er is echter een alternatief scenario, namelijk dat onderzoeken van de hand van de industrie, gewoon beter zijn en betere onderzoeken leiden heel vaak tot andere uitkomsten. We hebben dit al vaker besproken. Ook de industriecriticaster Schillinger, auteur van de kritiek, is van mening dat industrieonderzoeken net zo goed of zelfs beter zijn. Net zo goed of beter, betekent echter, dichter bij de waarheid. Als deze onderzoeken uitwijzen dat suiker op zichzelfstaand een neutraal effect heeft op gezondheid, dan is dat dus dichter bij de waarheid. Dat is onverenigbaar met de conclusies van veel publieke richtlijnen, die zoals aangetoond, slecht onderbouwd zijn. Veel, zo niet alle van deze onderzoeken van de industrie, kennen ook nog eens een pre-registratie, waardoor de kans dat ongunstige uitkomsten niet worden gepubliceerd (publication bias), klein en vooral te achterhalen is. De publieke richtlijnen daarentegen worden zelden of nooit voor externe controle aangeboden. Zij beroepen zich, uitsluitend op de autoriteit van hun experts. Dat is spijtig, want er is namelijk een reden waarom ‘expert opinion’ op de laagste trede van de piramide van bewijskracht staat.
De industrie heeft een holistische kijk op het aan de man brengen van voeding
Gezondheid is het slachtoffer
Niet alleen is het gezonde verstand gesneuveld, maar ook onze gezondheid zelf, is nu het slachtoffer. Onze problemen komen voort uit een keur van zaken, waarbij de uitdijende tailleomvang en beweegarmoede, de meest eenvoudig identificeerbare problemen zijn. Het dikker worden is het vooral het gevolg van teveel eten, maar dat is geen specifiek suikerprobleem. Ook zoutinname wordt bijvoorbeeld gecorreleerd met de BMI, maar dat dekt de lading niet. De industrie geeft zo’n 30 miljoen per jaar uit om producten nog onweerstaanbaarder te maken. En het is dus niet een kwestie van een schepje suiker of een snufje zout toevoegen. Daarnaast optimaliseren ze de beschikbaarheid en pompen ze miljoenen in marketing. De producenten hebben een holistische visie over het aan de man brengen van hun producten, terwijl de criticasters zich richten op een enkel nutrient. De suikertaks is daar een treurig voorbeeld van.

Suikertaks leidt tot hogere verkopen van frisdrank?

De suiker- en / of frisdranktaks lijkt op basis van de dalende verkoopcijfers een succes. Zodra we het glanslaagje afschrapen, openbaart zich een ander verhaal. Het Mexicaanse succes, dat volgde na een 10 procent belasting drie jaar geleden, blijkt een nachtmerrie te worden. Na een initiële daling, is de verkoop toegenomen, zo blijkt uit de meest recente verkoopcijfers van marktonderzoeksbureau Canadaen. Hoogleraar Marion Nestle, uitgesproken industriecriticaster en voorstander van de suikertaks, meldt dat een eventuele daling doorgaans plaatsvindt bij hoogopgeleiden (Nestle M 2015). Hetzelfde zien we bij roken, dat 3,6 miljoen Nederlanders bezighoudt en vooral de lager opgeleiden. De belangrijkste oorzaak van (de problemen door) obesitas is armoede en dat probleem wordt door de suiker- / frisdrank- / sigarettentaks alleen maar verder vergroot. Deze oorlog kent daarom geen winnaars, het kent alleen maar verliezers en de meest kwetsbare groepen van de samenleving worden extra getroffen door taksmaatregelen die niet helpen. De reactie is net zo voorspelbaar als verdrietig, namelijk een roep tot verdere verhoging van de taks.
Het draait wat ons betreft niet om suiker en niet eens om de voedingsindustrie
Overwegingen
Wij mogen autoriteiten vertrouwen op solide advies, maar dat vertrouwen blijkt onrealistisch te zijn. In tegenstelling tot de Middeleeuwen, dienen autoriteiten, vandaag de dag, wel verantwoording af te leggen voor hun claims en adviezen. Zij dienen immers een publieke zaak en zij dienen hem niet goed genoeg. Dat dit aan het licht komt door de voedingsindustrie, maakt voor het principe niet uit. Sterker nog, het is kennelijk zo erbarmelijk gesteld met het systeem, dat een niet-uitgenodigde- en ongewenste partij met discutabele motieven, het ermbarmelijk werk moet opknappen wat gefinancierd is met publieksgeld. Deze zaak draait daarom, wat ons betreft, niet om suiker. Het gaat niet eens om de invloed van de voedingsindustrie. Het gaat om de integriteit van de autoriteiten, die ons vertrouwen beschamen met slecht onderbouwde adviezen en nog slechter onderbouwde maatregelen.

 

Conclusie
Het recent gepubliceerde overzichtsartikel, dat ontworpen en gefinancierd is door de voedingsindustrie, toont aan dat de publieke richtlijnen met betrekking tot suikerconsumptie, zeer matig onderbouwd zijn. De oppositie reageert als gestoken door een wesp, maar kan de kritiek inhoudelijk niet weerleggen. Men suggereert daarom maar een uitverkoop van wetenschap, door de dominante aanwezigheid van de industrie. Dat interpreteren we vooral als het aanleggen van een rookgordijn in plaats van hand in eigen boezem steken. Beide partijen proberen namelijk iets te verkopen. De industrie verkoopt junkfood en de autoriteiten verkopen junk. Daarmee heeft de industrie een zenuw blootgelegd, die buitengewoon pijnlijk moet zijn voor de autoriteiten. Zij zijn namelijk niet langer meer de autoriteit. Zou dat de echte reden zijn van alle commotie?

Meer lezen uit deze categorie 'Beroepsontwikkeling':

Introductie Chivo kompas

Introductie Chivo kompas

Wat is de basis van duurzame vitaliteit, de energie die nodig is om je leven lang doelen na te streven? Dat kun je meten aan de hand van de psychologische basisbehoeften. We hebben ze voor je samengetrokken tot het Chivo kompas.  Vitaliteit en waardigheid Vitaliteit...

Connect community, welkom!

Connect community, welkom!

Chivo heeft altijd actief geïnteracteerd met (aspirant)professionals, omdat kennis delen en verantwoording afleggen voor claims behoren tot de kernwaarden. We zullen dit blijven voortzetten en gaan dat doen op ons nieuwe communityplatform genaamd Connect, dat volledig...

Chivo Vitaliteitskundige, aangenaam!

Chivo Vitaliteitskundige, aangenaam!

Het vak vitaliteit heeft zich bij Chivo de afgelopen jaren op bijzondere wijze ontwikkeld. De ontkoppeling met leefstijl, de toevoeging van ethiek en de concentratie van gevoelens in een meer neurofysiologisch aanpak heeft het vak een nieuw platform geboden waarmee we...

Dit onderwerp komt aan bod in de volgende opleidingen:

Recente artikelen (Kennisbank) uit overige categorieën: 

Het echte verhaal over Ikigai

Het echte verhaal over Ikigai

Op de foto zie je Mieko Kamiya, een Japanse psychiater en auteur van het boek 'Ikigai ni Tsuite' (Over de zin van het leven). Hoewel ze ze wordt beschouwd als de geestelijke moeder van Ikigai, bestaat het concept al heel lang. Er zijn heel veel misverstanden over...

Problemen met en oplossingen voor ACT

Problemen met en oplossingen voor ACT

Dit artikel is integraal overgenomen uit onze nieuwsbrief VisieVitaal (v202301010)Met Acceptance Commitment Therapy (ACT) weet je feitelijk niet wat het doet, je weet niet waarom je het doet, en ook niet of je rapportages kloppen. Er zijn mensen voor minder ontslagen,...

Bestaanszekerheid is onvoldoende

Bestaanszekerheid is onvoldoende

Dit artikel is integraal overgenomen uit onze nieuwsbrief VisieVitaal (v20230919)Het thema bestaanszekerheid lijkt nu het speerpunt te zijn waarmee alle politieke partijen kiezers naar hun winkel willen trekken. Op verzoek van diverse partijen hebben wij eens...

Redactionele noot

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, worden opgeslagen of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Geraadpleegde bron(nen)

  • Erickson J (2016), Sadeghirad B, Lytvyn L, e.a. The Scientific Basis of Guideline Recommendations on Sugar Intake: A Systematic Review. Ann Intern Med. 20 December 2016
  • Nestle M (2015) Soda Politics. Taking on Big Soda (and Winning). Published: 12 November 2015
  • Schillinger D (2016a), Tran J, Mangurian C, Kearns C. Do Sugar-Sweetened Beverages Cause Obesity and Diabetes? Industry and the Manufacture of Scientific Controversy. Ann Intern Med. 2016 Dec 20;165(12):895-897
  • Schillinger D (2016b), Kearns C. Guidelines to Limit Added Sugar Intake: Junk Science or Junk Food? Ann Intern Med. 2016 Dec 20.
  • STIVORO–expertisecentrumtabaksgebruik‐ en verslaving. Rokenondervolwassenen:dehardefeiten(2010).