Wat is motivatiewetenschap?

door | mei 11, 2025 | Beroepsontwikkeling

Motivatiewetenschap heeft een eigen peer-reviewed tijdschrift (afbeelding) met die term als titel. Daarnaast bestaan er meerdere vakbladen over dit onderwerp, zoals Motivation & Emotion, het Journal of Motivation, Emotion, and Personality. Het is een multidisciplinair vakgebied dat steeds meer aandacht krijgt, omdat het van toegevoegde waarde is.

💡 Wat is motivatie?

 
Motivatie is een proces dat gaat over de afweging tussen inspanning, potentiële beloning en doelgerichtheid. Het omvat zowel de intensiteit van gedrag (inspanning) als de richting ervan (doel). De ‘moleculen’ van motivatie worden gevormd door basisbehoeften, en de energie die ontstaat bij het bevredigen van die behoeften, noemt men (in de literatuur) vitaliteit.
 

💡Wat is de relatie met welbevinden?

 

Basisbehoeften gaan niet over wat je wenst, maar over wat je nodig hebt. In die noodzaak ligt de relatie met welbevinden, omdat mensen op allerlei manieren proberen hun basisbehoeften te bevredigen. Sommige strategieën bieden enkel kortetermijnbevrediging, vaak met ongewenste neveneffecten. Er is inmiddels ook veel bekend over wat bijdraagt aan duurzame vitaliteit. Motivatie is niet gericht op het welbevinden, maar het is wel vaak de uitkomst ervan.

Motivatie is het proces waarin de afweging wordt gemaakt tussen de vereiste inspanning om een doel te bereiken en de verwachte beloning die dit oplevert.

​💡 Individu én omgeving

Motivatie is afhankelijk van de capaciteiten van het individu, maar is niet uitsluitend een individueel proces; het wordt ook sterk sociaal aangestuurd. Denk aan sociaal vergelijken, identiteitsfusie, cultuur, maar ook morele verontwaardiging als motiverende factor. Daarnaast spelen ook genen, neurofysiologie en persoonlijkheid een rol. In dat laatste geval zie je dat de behoeftedrang per individu verschilt. Er zijn dus nogal wat mediatoren (oorzakelijke factoren) en moderatoren (versterkende factoren).

Het belang van motivatie wordt in toenemende mate erkend, zoals zichtbaar is in het internationale gedragsveranderwiel (zie afbeelding). Het hart van dit wiel wordt gevormd door capabilities, opportunities en motivation, die samen leiden tot behavior. Dit hart wordt ook wel het COM-B-model genoemd.

Ook in Nederland wordt het steeds vaker toegepast, maar in de praktijk blijkt dat men sneller stuurt op triggers en gedrag dan dat men een uitgebreide motivatieanalyse maakt, terwijl dit de kans op gewenst gedrag aanzienlijk kan vergroten. Men stuurt op gedragsverandering, terwijl men vanuit de motivatiewetenschap vooral stuurt op duurzame motivatie, zodat het gewenste gedrag ook langer volgehouden kan worden. Het analyseren en beïnvloeden van motivatie is een specialisme op zich, dat vanuit de motivatiewetenschap kan worden ingevuld.

 
 
 
Het gedragsveranderwiel

💡 Objectieve uitkomsten

Motivatie is fenomenologisch, een subjectieve ervaring en behoort tot de gammawetenschappen waar deze ervaringen (cijfermatig) gestaafd worden met objectieve uitkomsten. Motivatie voorspelt niet alleen welbevinden, maar ook of men gedrag kan volhouden. Motivatie kan dus ziekteverzuim en ook prestaties voorspellen.

💡 Kennisdomeinen

Motivatiewetenschap is daarmee een brede discipline die zich voedt met kennis uit:

▶️ de filosofie (over goed zijn, goed doen en goed voelen),
▶️ de psychologie (empirische toetsing),
▶️ en de neurofysiologie (omdat basisbehoeften gedrag en gevoel sturen).

💡 Neurofysiologische basis

Motivatiewetenschap heeft inmiddels geleid tot een meer geïntegreerd raamwerk, gegrond in allostatische predictiemodellen. Dat zijn neurofysiologische afwegingen om basisbehoeften te bevredigen die leiden tot gevoelens die gedrag en gedachten sturen. Dit raamwerk helpt bij het vormgeven van een waardig leven, waardig werk en een waardige samenleving. Motivatiewetenschap is van toegevoegde waarde in elke situatie waarin motivatie het verschil maakt. Als je iets ‘doet’ met mensen, dan wil je kennis hebben van motivatie en vitaliteit.

Motivatie vanuit een psychoeurofysiologish perspectief gegrond in allostatische predictiemodellen

. Het psychoneurofysiologisch model van motivatie is gegrond in allostatische predictiemodellen en het is de kunst om mediatoren (oorzakelijke factoren) en moderatoren (versterkende factoren) en te beinvloeden zodat men grip krijgt op richting (doel) en intensiteit (inspanning)

💡 Vitaliteitskundige

Motivatie is het onderwerp waar vitaliteitskundigen zich dagelijks mee bezighouden. Op scholen, in het bedrijfsleven, sociaal domein, gemeente en overheid, zorg en re-integratie, middels trainingen, beleidsadvies en coachen. Wil je daar meer over weten, overweeg dan de opleiding tot vitaliteitskundige (OVK) waar we je tot specialist vormen in toegepaste motivatiewetenschap:

Conclusie

Motivatie is een proces dat positief beinvloed kan worden zodat men welbevinden en prestaties kan verbeteren. Motivatiewetenschap is een interdisciplinair onderzoeksgebied dat strekt van genen, persoonlijkheid, neurofysiologie, emotie, leren tot gedrag. Vitaliteitskundigen zijn specialisten in toegepaste wetenschap die van toegevoegde waarde zijn in alle situaties waarin motivatie het verschil maakt.

Inschrijven nieuwsbrief #35

Schrijf je in voor één of beide nieuwsbrieven

Ontvang periodiek onze meest recente nieuwsberichten over vitaliteit en/of leefstijl. Als het geen waarde (meer) toevoegt dan kun onderaan de nieuwsbrief met een paar klikken uitschrijven.


Meer lezen uit deze categorie 'Beroepsontwikkeling':

Opleiding Vitaliteitskundige wordt in 2025 uitgebreid

Opleiding Vitaliteitskundige wordt in 2025 uitgebreid

De opleiding tot vitaliteitskundige bestaat in de huidige vorm sinds 2022 en zal vanaf februari 2025 verder worden uitgebreid. De module Veranderkunde wordt opgesplitst in twee modules om de hoge dichtheid van de stof meer ademruimte te geven. Dit betekent dat de...

Introductie Chivo kompas

Introductie Chivo kompas

Wat is de basis van duurzame vitaliteit, de energie die nodig is om je leven lang doelen na te streven? Dat kun je meten aan de hand van de psychologische basisbehoeften. We hebben ze voor je samengetrokken tot het Chivo kompas.  Vitaliteit en waardigheid Vitaliteit...

Connect community, welkom!

Connect community, welkom!

Chivo heeft altijd actief geïnteracteerd met (aspirant)professionals, omdat kennis delen en verantwoording afleggen voor claims behoren tot de kernwaarden. We zullen dit blijven voortzetten en gaan dat doen op ons nieuwe communityplatform genaamd Connect, dat volledig...

Dit onderwerp komt aan bod in de volgende opleidingen:

Recente artikelen (kennisbank) uit overige categorieën:

Summerschool 2024: Groeien doe je in de zomer!

Summerschool 2024: Groeien doe je in de zomer!

  Het hele jaar is het druk met een volle werkweek en een hectisch thuisleven. Toch moet je soms bijtanken en dat kan in de zomervakantie, waar je lekker je rust pakt. Meestal begint het na een paar weken alweer te kriebelen en dan kun je de zaken afhandelen,...

Het echte verhaal over Ikigai

Het echte verhaal over Ikigai

Op de foto zie je Mieko Kamiya, een Japanse psychiater en auteur van het boek 'Ikigai ni Tsuite' (Over de zin van het leven). Hoewel ze ze wordt beschouwd als de geestelijke moeder van Ikigai, bestaat het concept al heel lang. Er zijn heel veel misverstanden over...

Problemen met en oplossingen voor ACT

Problemen met en oplossingen voor ACT

Dit artikel is integraal overgenomen uit onze nieuwsbrief VisieVitaal (v202301010)Met Acceptance Commitment Therapy (ACT) weet je feitelijk niet wat het doet, je weet niet waarom je het doet, en ook niet of je rapportages kloppen. Er zijn mensen voor minder ontslagen,...

Redactionele noot

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, worden opgeslagen of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

We vernemen graag feedback over onze artikelen, omdat we verantwoording afleggen voor claims belangrijk vinden. Dit artikel is een korte post over actualiteit, een uitgelicht onderzoek of een curiositeit. Het is geen uitputtende verhandeling over het onderwerp, maar het is bedoeld om een punt te maken door het in de context te plaatsen. 

Wil je kennis uitwisselen over vitaliteit, fitness en leefstijl met andere (aspirant)professionals, bezoek dan onze connect community. Reageren op het artikel kan ook op de community, maar dan in de café's waar je lid van kunt worden.

Geraadpleegde bron(nen)

  • Geraadpleegde bronnen in dit artikel zijn direct ingelinkt of bij naam genoemd