Basisemoties, niet of nooit geweest

door Chivo | apr 7, 2016 | Veranderkunde, Vitaliteitscoach

In de TV serie ‘Lie to me’ blijkt de hoofdpersoon een systeem te hebben ontwikkeld om micro-expressies van het gezicht te lezen en daarmee emoties en intenties te kunnen raden. Dit personage is losjes gebaseerd op psycholoog Paul Ekman, die het idee van Charles Darwin van zes basis-emoties dacht te hebben aangetoond. Hij werd daarmee een van de meest invloedrijke psychologen van de 20e eeuw.

Zijn de zes basis-emoties genaamd angst, blijheid, verdriet, boosheid, verwondering en walging wel zo universeel?

Het bestaan van de zes basis-emoties genaamd angst, blijheid, verdriet, boosheid, verwondering en walging, wordt al langere tijd in twijfel getrokken. Deze basisemoties zouden namelijk van het gezicht te lezen moeten zijn, zo meende Charles Darwin te hebben geobserveerd tussen de soorten. Hij opperde dat deze universeel zouden zijn en dus voor de gehele mensheid gelden. Ekman onderzocht dit idee door primitieve stammen foto’s met gezichtsuitdrukkingen te laten sorteren op basis van emotie. De stammen bleken dat redelijk goed te kunnen, maar het aantal categorieën was helaas beperkt. Een onafhankelijke onderzoeksgroep besloot het daarom over een andere boeg te gooien. Zij introduceerden geen categorieën, maar lieten de leden van een primitieve stam, die weinig contact hadden met de westerse wereld, foto’s op basis van gezichtsuitdrukking bij elkaar op een stapel leggen. De deelnemers konden de gezichtsuitdrukkingen niet koppelen aan emoties en faalden miserabel (Gendron M 2014). Als emoties echt universeel zouden zijn, dan was dit een koud kunstje.

Geen relatie met gezichtsuitdrukkingen en geen vast patroon in de breinscanner (fMRI)

Westerlingen kunnen veel beter de emoties raden van Westerlingen, maar ook die zijn verre van perfect. Op de foto’s met gezichtsuitdrukkingen worden de emoties niet verborgen en zelfs dan blijkt het al lastig te zijn. Het doet vermoeden dat het spotten van micro-expressies nagenoeg onmogelijk is, als het hele idee al plausibel is. De nationale veiligheidsdiensten, die met het zogenaamde Facial Codingsysteem van Ekman geflirt hebben, kunnen dat beamen. Het is op alle Amerikaanse luchthavens ingezet, maar bleek geen enkel voordeel te bieden ten opzichte van de bestaande veiligheidssystemen. Naast de gezichtsuitdrukkingen is men ook al heel lang op zoek naar een vaste plek in het brein waar emoties gehuisvest zijn. Talloze fMRI (breinscan onderzoeken) zijn daar aan gewijd. In een overzichtsartikel waarin diverse meta-analyses worden aangehaald, blijkt dat fMRI onderzoeken vooral veel verschillende patronen laten zien en het is duidelijk dat er geen vast gebied is voor emoties (Touroutoglou A 2015). Ook het aloude idee dat angst huist in bijvoorbeeld de amygdala is inmiddels ontkracht. Dat een vlek oplicht in een breinscan is nietszeggend. Je kunt niet zien of iemand verslaafd, verliefd of boos is met een breinscanner. Het is overgesimplificeerd.

Gerelateerde artikelen:

De stekker uit basisemoties

Conclusie
Men heeft inmiddels de stekker uit de TV serie en het veiligheidsprogramma getrokken. De basisemoties zijn min of meer ook al afgeschreven en het betekent dat we naar een nieuw tijdperk gaan, waarin we aanvaarden dat emoties geen vaste plek hebben in het brein, maar een construct zijn als gevolg van connecties in het brein die uniek zijn voor elk individu. Wij zijn daarmee dus niet ons brein, maar ons connectoom.

Meer lezen uit deze categorie 'Coachen':

Oxytocine, het knuffelhormoon? Is de liefde over?

aIn 2010 werd het hormoon oxytocine wereldwijd populair. De auteurs van een baanbrekend onderzoek concludeerden dat het mensen zou helpen om elkaar meer te vertrouwen en daarmee meer te binden. In een 2011 TED talk gaf Paul Zak, een van de auteurs, een recept mee....

Lessen over veerkracht van David Goggins

David Goggins is een voormalig Navy seal, ultramarathonloper en motiverende spreker. Hij claimt geen bijzondere talenten te hebben, maar wel ontdekt te hebben hoe hij belemmerende gedachten kan overwinnen waardoor hij deze onmenselijke prestaties heeft neer kunnen...

Zijn familieopstellingen effectief?

Familie-opstellingen zijn populair onder coaches en therapeuten. Het is een therapeutische sessie waarbij een deelnemer een vraagstuk inbrengt waar hij of zij helderheid over wil krijgen. Voor de hoofdrolspelers in dat vraagstuk, vaak familieleden van degene die het...

Dit onderwerp komt aan bod in de volgende opleidingen:

Meer lezen uit overige (kennisbank) categorieën:

Opleiding Vitaliteitskundige wordt in 2025 uitgebreid

De opleiding tot vitaliteitskundige bestaat in de huidige vorm sinds 2022 en zal vanaf februari 2025 verder worden uitgebreid. De module Veranderkunde wordt opgesplitst in twee modules om de hoge dichtheid van de stof meer ademruimte te geven. Dit betekent dat de...

Problemen met en oplossingen voor ACT

Dit artikel is integraal overgenomen uit onze nieuwsbrief VisieVitaal (v202301010)Met Acceptance Commitment Therapy (ACT) weet je feitelijk niet wat het doet, je weet niet waarom je het doet, en ook niet of je rapportages kloppen. Er zijn mensen voor minder ontslagen,...

Introductie Chivo kompas

Wat is de basis van duurzame vitaliteit, de energie die nodig is om je leven lang doelen na te streven? Dat kun je meten aan de hand van de psychologische basisbehoeften. We hebben ze voor je samengetrokken tot het Chivo kompas. Vitaliteit en waardigheid Vitaliteit...

Redactionele noot

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, worden opgeslagen of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

We vernemen graag feedback over onze artikelen, omdat we verantwoording afleggen voor claims belangrijk vinden. Dit artikel is een korte post over actualiteit, een uitgelicht onderzoek of een curiositeit. Het is geen uitputtende verhandeling over het onderwerp, maar het is bedoeld om een punt te maken door het in de context te plaatsen.

Wil je kennis uitwisselen over vitaliteit, fitness en leefstijl met andere (aspirant)professionals, bezoek dan onze connect community. Reageren op het artikel kan ook op de community, maar dan in de café's waar je lid van kunt worden.

Geraadpleegde bron(nen)

Gendron M (2014), Roberson D, van der Vyver JM, Barrett LF. Perceptions of emotion from facial expressions are not culturally universal: evidence from a remote culture. Emotion. 2014 Apr;14(2):251-62
Touroutoglou A (2015), Lindquist KA, Dickerson BC, Barrett LF. Intrinsic connectivity in the human brain does not reveal networks for ‘basic’ emotions. Soc Cogn Affect Neurosci. 2015 Sep;10(9):1257-65.