Elektrosmog en vitaliteit

De always-on economie draait op volle toeren. Overal is draadloos internet te verkrijgen en er zijn mensen die zich zorgen maken over de straling. Dit is niet nieuw, want hiervoor maakten ze zich zorgen over de magnetron. Regelmatig zien we dan ook alarmerende berichten. Tijd om er even in te duiken.

Vorig jaar baarde een Wifi experiment onder Deense scholieren veel opzien. Het Deense verhaal kreeg ook nog enige tractie door het lovende commentaar van hoogleraar Olle Johansson, die zeer onder de indruk leek te zijn. Zij hadden namelijk tuinkers laten ontkiemen in een ruimte met een wifi-router en een ruimte zonder. De tuinkers in de ruimte zonder wifi bleek veel meer ontsproten te zijn dan de ‘bestraalde’, waarmee de conclusie getrokken werd dat wifi straling slecht is voor tuinkers en om alle nuances maar meteen overboord te gooien, gewoon slecht is, puur slecht. Schijnbaar een logische conclusie als we de verschillende Nederlandstalige blogartikelen mogen geloven.

 

Op de foto is heel duidelijk een verschil te zien in de ontkieming en men suggereert dat de straling (links) het ontkiemen heeft geremd. Er kunnen natuurlijk geen conclusies getrokken worden uit een dergelijk experiment. Ondanks dat men hoog opgeeft van het gecontroleerde karakter van het ‘onderzoek’, is er gewoon sprake van een zogenaamd N=2 experiment. Niets meer en niet minder.

Toch zagen we recent via sociale media weer een opleving van het experiment, waarbij we uit de reacties op konden maken, dat men redelijk overtuigd was van het gevaar van straling. Met enige gêne ontstond het idee om het experiment te repliceren. Aangezien volwassen bloggers dit schaamteloos serieus nemen, besloten we de stoute schoenen aan te trekken. In totaal werd 10g tuinkerszaad verdeeld over 3 kopjes. Ze stonden allen gebroederlijk naast elkaar, ongeveer 3 meter verwijderd van de WIFI accesspoint een verdieping lager. Twee kopjes waren identiek, maar de derde verschilde, omdat de tuinkers daar alleen maar water kreeg dat een behandeling van de magnetron had ondergaan. De zaden in het magnetronkopje werden dus dubbel ‘bestraald’. Als dat geen invloed heeft op de vitaliteit, weten we het ook niet meer.

Foto uit het experiment bij ons op kantoor.

 

Het resultaat na 4 dagen is te aanschouwen op de foto hierboven. Er is heel duidelijk een groot verschil tussen de ontkiemingstaat van alle groepen zaden. De magnetrongroep (2) deed het eigenlijk nog het best, maar er was ook in de WIFI only groep heel duidelijk verschil te zien. Dat is veelzeggend, want daar zou geen verschil in mogen zitten. Wat dit je vertelt, is dat er natuurlijke variatie in de ontkieming en ontkiemingssnelheid van tuinkers is. Niets meer en niets minder. Er is geen sprake van een gecontroleerd onderzoek, er is sprake van drie maal N=1.

 

Overwegingen
Het fenomeen straling lijkt beelden op te wekken van een cellulaire apocalyps. Dat is bijzonder, gezien de grote hoeveelheid onderzoek die hier al naar gedaan is. Er wordt gesuggereerd dat straling van draadloze apparatuur zoals wifirouters, mobiele telefoons en magnetrons de cellen kunnen beschadigen. Ondanks duizenden peer-review publicaties is dit nog nooit aangetoond. Zover we weten heb je ioniserende straling nodig om cellen te kunnen beschadigen. Ioniserende staling is zo energetisch, dat het in staat is om een elektron uit de buitenste schil van een atoom weg te slaan en ontstaat bijvoorbeeld als een atoom uit elkaar valt. De straling uit wifi routers of mobiele telefoons is daarmee vergeleken ontzettend zwak. De mobiele telefoon kan weliswaar tien maal warmer worden dan een wifi router, maar zelfs dan is het slechts een fractie van het effect van wat een paar minuten in de zon zitten teweeg kan brengen.

Er is dus geen plausibel mechanisme bekend van hoe dit soort straling kanker zou moeten veroorzaken. Toch zijn er zorgen, vooral met mobiele telefoons. Het internationale agentschap voor kankeronderzoek (IARC) heeft de mobiele telefoon als mogelijk carcinogeen. in de 2B sectie gecategoriseerd. Dat zou betekenen dat het verdacht is. Een verdere blik op de lijst laat zien dat er veel bekende items op staan van koffie tot muntgeld. Helemaal willekeurig willen we de lijst niet noemen, maar van een overtuigende onderbouwing is geen enkele sprake. Dan zijn er nog mogelijke bezwaren over de mobiele telefoon bewaren in de BH bij vrouwen. Een recente meta-analyse (Chen C 2010) kon echter geen verband vinden tussen blootstelling aan straling en een verhoogd risico op kanker. Er is dus weinig bewijs voor te vinden.

 

Conclusie
Er blijft een mate van onzekerheid en we verwelkomen vooral meer echt onderzoek. Een ding is daarentegen wel redelijk zeker. Het Deense verhaal en de talloze experimenten waarbij men water verwarmt met de magnetron en aan planten geeft, vormen zeker geen bewijs. De verschillen zijn immers gemakkelijk te verklaren door de natuurlijke variatie binnen het soort zelf. Daar is helemaal geen straling voor nodig, dat zijn gewoon de wetten van de natuur.

Redactionele noot

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, worden opgeslagen of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

We vernemen graag feedback over onze artikelen, omdat we verantwoording afleggen voor claims belangrijk vinden. Dit artikel is een korte post over actualiteit, een uitgelicht onderzoek of een curiositeit. Het is geen uitputtende verhandeling over het onderwerp, maar het is bedoeld om een punt te maken door het in de context te plaatsen. 

Wil je kennis uitwisselen over vitaliteit, fitness en leefstijl met andere (aspirant)professionals, bezoek dan onze connect community. Reageren op het artikel kan ook op de community, maar dan in de café's waar je lid van kunt worden.

Geraadpleegde bron(nen)

• IARC (2011) IARC classifies radiofrequency electromagnetic fields as possibly carcinogenic to humans. Press Release N° 208. 31 May 2011
• Chen C (2010), Ma X, Zhong M, Yu Z. Extremely low-frequency electromagnetic fields exposure and female brea cancer risk: a meta-analysis based on 24,338 cases and 60,628 controls. Breast Cancer Res Treat. 2010 Sep;123(2):569-76.