De anatomie van complotdenken
Het aantal complottheorieën is niet meer bij te houden. Of er meer complotdenkers zijn of dat de verschillende mediakanalen de verspreiding ervan accelereren is onduidelijk, omdat harde data ontbreken. De coronapandemie doet zelf een flinke duit in de zak en hoewel we diverse van deze complottheorieën in context zullen bespreken, gaan we vooral dieper in op de psychologie van dit fenomeen.
Complotdenken is van alle tijden en dat is reden waarom men heksen op de brandstapel gooiden. Het was het straffen van een vermeende zondebok, zoals de Nazi’s dat ook deden met de Joden of de Amerikanen die zich stortten op de communisten. Tegenwoordig zijn ook organisaties het doelwit van complottheorieën, zoals de regering of farmaceutische industrie. Nog ongrijpbaarder wordt het met de onzichtbare elite die verenigd zijn in organisaties zoals het vermeende Cabal. Ze lijken allemaal hun rol te hebben bij het SARS-COV-2 virus, ook wel bekend als het coronavirus dat de ziekte COVID-19 veroorzaakt. De focus van dit artikel is op de psychologie van complotdenken, maar we hebben voor enige achtergrondinformatie ook verderop een greep uit die complottheorieën in context toegelicht.
Welke elementen dragen nu bij aan het complotdenken? Dat zullen er veel zijn, maar we hebben een selectie gemaakt. Veelal wordt het toegeschreven aan het Dunning & Krugereffect, maar dat gaat vooral over het cognitieve aspect, terwijl er duidelijk een groot zo niet dominant emotioneel component aanwezig is. Het is zelfs mogelijk dat het Dunning & Kruger effect niet eens meet wat men claimt te meten, zoals je kunt lezen in ons artikel ‘Dunning & Kruger onbegrepen‘. We zullen het daarom in dit artikel niet bespreken en richten op vijf andere factoren die bij kunnen dragen aan complotdenken:
- Homo narrans
Wij zijn aangetrokken tot verhalen en die lijken op een zelfde wijze te worden geconsolideerd als onze herinneringen. De losse woorden betekenen niets, maar de samenhang van een begin en eind en de vele lagen betekent dat we er een emotionele waarde aan kunnen geven. Wij leven door verhalen die we elkaar vertellen en de verhalen die we vertellen aan ons zelf, over ons zelf. Het vermogen om betekenis te geven aan gebeurtenissen en objecten, gecombineerd met de drang naar causaliteit, betekent dat we zelfs patronen zien in onsamenhangende ruis. Het wordt ook wel zingeving genoemd, als in ‘we geven het zin’. Wij zijn de verhalenvertellende mens en daarmee hebben we een prachtige vaardigheid die uitermate geschikt is voor complotdenken. - Machteloosheid
De drang naar causaliteit en snakken naar controle plant het idee dat we iets kunnen bereiken als we er hard voor werken. Het idee dat we iets kunnen bewerkstelligen is de reden waarom we ons bed uit komen. Dat de gebeurtenissen in de wereld aaneengeregen zijn door toeval is in strijd met onze intuïtie en ons verlangen naar causaliteit. Als we ondanks onze inspanningen toch falen, dan is dat in strijd met het geloof in eigen kunnen. Veelal kunnen we niet anders dan tot de conclusie komen dat er vals gespeeld moet zijn. Dat vals spelen kan gebeuren door de regering, de elite, maar ook door de komst van illegale migranten. Dat is het verhaal wat we ons zelf vertellen. Die drang neemt toe naarmate het gevoel van machteloosheid toeneemt; omdat je niet mee kunt met de maatschappij, omdat je onverklaarbaar ziek bent, als je diep in de schulden zit of als je naarstig op zoek bent naar erkenning. Dat doe je door groepsvorming, waarbij je begint met roddelen zoals evolutionaire leiderschapstheorie voorspelt. Het is van alle tijden, maar dat roddelen kan veel gemakkelijker via sociale media en de algoritmen van dit soort platformen vormen een megafoon die het veranderen in een mondiale echoput. Er ontstaat verbinding met anderen, eveneens een psychologische basisbehoefte. - Uniek willen zijn
Heel vaak wordt tijdens discussies geïnsinueerd dat de complotdenkers iets weten wat de rest van de wereld nog niet ontdekt heeft. Dat zij niet behoren tot de schapen die zich laten leiden naar de slachtbank: het geeft het idee van uniek zijn. Het is een ongezonde manier om de psychologische basisbehoefte van competentie te voeden. Onderzoekers besloten een groep mensen te testen op het verlangen naar uniek zijn als onderdeel van een grotere batterij aan psychologische testen. Vervolgens werd hen een verhaal verteld over de rookmelder en dat deze een camera bevatte. Hoe hoger men scoorde op het gevoel van uniek willen zijn, hoe meer ze aangaven dat te geloven. Toen eenmaal bekend werd gemaakt dat het verhaal onwaar was, bleef 25 procent het nog steeds te geloven, ongeacht het opleidingsniveau. Indien dit gebeurt in een groep, voedt dit de binnengroep-buitengroep bias, een fenomeen dat beschrijft hoe men de groepsidentiteit tegen de ander zal inzetten en niet-gelovers zal bestempelen tot schapen. Het leidt ook tot wantrouwen naar instituten en de elite, die als marionetspelers worden geportretteerd die de gang van zaken orkestreren. - Analytisch vermogen
Het analytisch vermogen speelt natuurlijk een rol bij het kunnen bepalen van wat waar of niet waar is en intelligentere mensen hebben daarvoor meer capaciteit. Toch blijkt intelligentie niet altijd te beschermen tegen complotdenken en de voorbesproken factoren spelen er een belangrijke rol in. Geen enkel IQ blijkt je immuun te maken voor binnengroep-buitengroep bias, want in elke cel van ons lichaam zijn we sociale wezens. Een hoge mate van distress, zoals financiële problemen, kan dat analytische vermogen verder inperken door de cognitieve bandbreedte te verminderen. Distress van de financiële zorgen heeft een flinke invloed op het analytisch vermogen. - Infectieziekten
Hoewel machteloosheid in zijn algemeenheid een flinke zet kan geven aan het complotdenken, blijken sommige aanleidingen nog een extra stimulus te zijn. Infectieziekten door parasieten, maar ook virussen, blijken dit effect te hebben. In een recent onderzoek werden drie persberichten verstrekt aan groepen deelnemers die de COVID-19 situatie respectievelijk rooskleurig, neutraal of pessimistisch afschilderden. Die laatste bleek de nervositeit toe te laten nemen, evenals de drang naar meer veiligheid. Interessant was dat ook de voorkeur voor een harde rechtse politiek leider toenam, los van het opleidingsniveau. In de Amerikaanse tak van het onderzoek nam de voorkeur dus toe voor de huidige Amerikaanse president Trump, die flink grossiert in complottheorieën, zeker op momenten dat hij zich baadt in zelfmedelijden.
De vijf factoren helpen beter begrijpen hoe men kan vluchten in complottheorieën, ondanks het gegeven dat het niet heel plausibel is en bewijs dubbelzinnig uitgelegd kan worden of zelfs helemaal afwezig is. De emotionele waarde die men eraan hecht, maakt het lastig om dit soort mensen te overtuigen. Het is een teken dat men andere behoeften wil vervullen dan daadwerkelijk kennis vergaren. Het zijn deze behoeften die een belangrijke rol spelen bij vitaliteit en ethiek. De onredelijkheid waarmee ze blijven volhouden tegen al het bewijs in, is een teken van pure machteloosheid. Het is de vraag of we die mensen moeten adresseren of de situatie waar ze in zitten. Kunnen we ze persoonlijk helpen met meer zelfbeschikking? Kunnen we de maatschappij veranderen zodat ze meer controle krijgen over hun eigen leven?
Rondlopen met een ziekte zonder duidelijke diagnose leidt mensen naar de alternatieve geneeskunde, die veelal bestaat uit ervaringsdeskundigen. De lotgenoten vinden er iets wat het lijden dragelijker maakt. Als ze aangesproken worden op de slechte onderbouwing van hun geneeswijzen, grossieren ze in complottheorieën tegen de farmaceutische industrie. Producenten van ‘natuurlijke’ middelen springen erop als een stel teken om deze groep vervolgens compleet uit te zuigen. Als mensen die in langdurige armoede leven worden aangesproken op hun lui- en domheid, dan zal het leiden tot boosheid tegen de elite. Het is een stijgende groep in Nederland. Jarenlange distress van angst voor deurwaarders, loonbeslagen en nergens heen kunnen, verandert een mens. Die machteloosheid zal omslaan tot het klampen aan elk beetje overtuigend verhaal over een zondebok, zelfs bij absentie van enig bewijs. De mensen in hetzelfde schuitje vertellen elkaar deze verhalen en uiteindelijk zitten ze in een echoput, waarin elk verhaal herhaald en versterkt wordt. Hoe vaker we het horen, hoe meer we het ervaren als waarheid. De neiging is om het te willen ontkrachten met feiten, maar dat is redelijk zinloos. We moeten ons niet richten op de individuen, maar op de omstandigheden waar ze zich in bevinden.
Wat kan men eraan doen?
Als psychologische basisbehoeften worden gefrustreerd dan heeft men geen waardig leven en zal men dat proberen compenseren. Armoede zal heel duidelijk invloed hebben en een miljoen mensen in ons rijk landje leven onder de armoedegrens. Dat is een onwaardig leven en een voedingsbodem voor wantrouwen. Als hard werken je niet uit de armoede haalt, dan moet er vals gespeeld zijn. Het erkennen van dit beschamende gegeven dat er zoveel armoede is in dit land moet duidelijk uitgesproken worden door de politiek. Daar valt ook de groep onder die net voldoende verdienen om buiten alle regelingen te vallen. Daanaast blijft het niet beperkt tot de lagere inkomens. Het idee dat men in autonomie wordt ingeperkt of weinig steun krijgt wordt ook gecorreleerd met een hoger risico op burnout, een aandoening die 14-17 procent van de werknemers treft. Een duidelijk plan en vooral transparant plan van aanpak is belangrijk. Daarnaast is het belangrijk dat de verantwoordelijken voor de problemen hun fouten erkennen en ook verantwoordelijkheid nemen. Transparantie en verantwoordelijkheid zijn belangrijke factoren om vertrouwen te herstellen en om de zuurstof weg te nemen van complotbranden.
Speciale aandacht mag gegeven worden aan een kleine groep die kapitaliseert op de frustratie voor eigen erkenning of politiek/financieel gewin. Zij zijn niet begaan met de groep die ze voeden met insinuaties. Ze zijn zelden te betrappen op feitelijke onjuistheden, maar volgen een duidelijk narratief dat flinterdun aaneengeregen is en bij kritiek zeggen alleen maar vragen te stellen. Ze spelen een geraffineerd spel, waarbij het patroon het gebrek aan integriteit blootlegt. De tijdlijn op sociale media of de posts die ze liken geven een goede indruk van het patroon. Deze groep adresseren door een weerwoord gebaseerd op feiten die in de context worden gepresenteerd, zal ze niet overtuigen, maar eventuele twijfelaars wel tonen dat er een andere onderbouwde zijde aan het verhaal zit. Het voorkomt dat de insinuaties een eigen leven gaan leiden. Je verandert dan niets aan de intentie, maar je damt wel het effect in van de insinuaties. Zij hebben voldoende aan twijfel en die kun je op deze wijze terug serveren.
Als coach of zorgverleners draait het altijd om verbinding zonder jezelf te verliezen. We noemen het empathische assertiviteit. Professionele empathie betekent dat je erkent dat de ander het gelooft zonder het zelf te geloven of te voelen. Dit kan soms leiden tot de aandrang van de persoon om de professional te willen overtuigen. Dat is waar de assertiviteit noodzakelijk is en waarbij men een beroep doet op de eigen expertise. De professional erkent dat de claim logisch klinkt en zelfs slim, maar dat het technisch onjuist is. Vervolgens is het goed om aan te geven dat als men wil weten hoe het echt zit dat men daar bij het volgende contactmoment tijd voor in wil ruimen en men vraagt dan of dat wenselijk is. De inzet van het woord technisch is hier belangrijk, omdat dit terugvoert naar de expertise. Het woord dat gemeden wordt is wetenschappelijk. De ervaring is namelijk dat de discussie wordt verlegd naar wetenschap en dat dient gemeden te worden. Het gegeven dat men de persoon in kwestie serieus neemt is belangrijk, waarbij men ook de fouten erkend van eerdere uitspraken (ook al zijn die door een ander gedaan). Het verschuiven naar een ander moment betekent ook dat men uit de emotionele spiraal stapt en degelijk kan voorbereiden. Als het voorbij de eigen expertise gaat is het raadzaam om te zeggen dat je een aantal experts zult raadplegen.
Greep uit populaire complottheorieën
Biowapen
Het is opvallend hoe de Amerikanen en de Chinezen elkaar de schuld geven als het gaat om het SARS-CoV-2 virus. Prijsde Trump eerder nog de daadkracht van de Chinezen, blijkt hij op dit moment de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) de schuld te geven voor het veel te rooskleurig weergeven van de situatie. Het probleem is dat Trump zich niet alleen schuldig maakt aan hetzelfde vergrijp, hij deed het ook nog eens toen de WHO haar standpunt al weken had bijgesteld op basis van nieuw ontdekte informatie. Nu hebben de Amerikanen een onderzoek ingesteld naar het idee dat het virus niet natuurlijk is, maar uit een Chinees laboratorium komt. De Chinezen suggereerden daarom maar dat het net zo goed een Amerikaanse actie had kunnen zijn. Zoals alles Trump, is het weer eens ‘too little, too late’. Op 17 maart verscheen namelijk al een publicatie over dit onderwerp in het gezaghebbende Nature. Volgens de onderzoekers bindt het virus zich aan de ACE-2 receptor, maar doet dat verre van optimaal. Dat is een aanwijzing dat het niet in het lab is ontwikkeld, want dan zou het een grotere gelijkenis moeten hebben met een betacoronavirus. Dat zou niet alleen effectiever zijn, maar bovendien goedkoper. Het SARS-COV-2 virus verschilt echter te veel van een betacoronavirus. De onderzoekers deden ook een stamboomanalyse, maar konden geen duidelijke voorouder vinden. Dat kan uitstekend als het virus niet direct komt van dieren, maar de voorloper mogelijk van mens naar mens gemuteerd is tot SARS-COv-2. Dat is gunstig omdat contact met de oorspronkelijke dierlijke bron niet automatisch leidt tot een nieuw SARS-COV-2 virus, aangezien deze dan precies dezelfde serie spontane mutaties moet ondergaan. Het onderwerp van door de mens gemanipuleerde virussen als biowapen is een populair thema in fictie en de term Wuhan-400 virus kwam voor in de 1989 editie van het boek ‘The Eyes of Darkness’ van Dean Koontz. Het boek is echter uit 1981 en toen heette het nog het Gorki-400 virus uit Rusland. In de thriller is het virus overigens 100% dodelijk, terwijl dit virus vooral de mensen schaadt met onderliggende aandoeningen. Fictie ten spijt, is er weinig tot geen bewijs dat het hier gaat om een biowapen, niet eens een slecht biowapen.
Bill Gates, evil genius
In het verleden werd Microsoft de ‘Evil empire’ genoemd, omdat ze nagenoeg een monopoliepositie genoot en deze agressief verdedigde. Ze misten echter de boot met internet en Google nam het over met een compleet nieuw businessmodel. Hoewel het nog steeds uitstekend gaat met de voormalige monopolist, heeft Bill Gates, oprichter van Microsoft, zich in de afgelopen decennia in toenemende mate gestort op filantropisch werk. Met zijn vrouw Melinda hebben zij zich vooral gericht op Afrika en India waar ze infectieziekten bestrijden. Een reeks van gebeurtenissen hebben de voormalige topman het mikpunt gemaakt van complotdenkers.
In een veelbekeken TED-talk uit 2015, pleitte Gates voor urgente maatregelen tegen een toekomstige pandemie. In 2019 werd uit zijn mond opgetekend dat de planeet overbevolkt is en dat vaccins daarbij kunnen assisteren. Ook bleek het farmaceutisch bedrijf Moderna in recordtijd een vaccin te hebben ontwikkeld, veel sneller dan andere partijen. De Melinda en Bill Gates foundation financieren onderzoek van Moderna en zijn al heel lang actief op het gebied van ontwikkeling en verspreiding van vaccins. Zo waren ze betrokken bij de HPV en poliovaccinaties in India, waar een gerucht ontstond dat de HPV-vaccins leidde tot onvruchtbaarheid. Deze reeks van gebeurtenissen en feiten wordt als volgt uitgelegd. Gates wil de wereldbevolking uitdunnen door mensen op deze planeet onvruchtbaar te maken. Daarvoor moeten ze wel aan een nieuw vaccin (Moderna?) en die was zo snel klaar dat Gates geweten moet hebben van het coronavirus voor het een pandemie werd. De TED-talk was er om mensen voor te bereiden, zodat Gates de grote redder kon zijn, zo wordt het complot op dit moment via sociale media verspreid. De gebeurtenissen kunnen echter ook op een andere wijze worden uitgelegd, als men deze aanvult met feiten en logica.
Gates vindt net als veel mensen dat de planeet inderdaad overbevolkt is en een oplossing is het minderen van geboortes. Bill Gates vertelde in een documentaire dat hij een techneut is en zich vooral bezighoudt met technische oplossingen. Naar eigen zeggen is dat namelijk het enige waar hij goed in is. Vaccins kunnen daar een rol bij spelen, maar niet door mensen onvruchtbaar te maken, maar door minder kindsterfte. Hoe minder kinderen sterven, hoe minder kinderen noodzakelijk zijn voor de oude dag voorziening van de ouders. Dit is zo bekend en evident, dat Gates nooit de moeite heeft genomen om dit toe te lichten. Het werk van de Melinda en Gates foundation gaat al decennia over vaccins. Ze financieren onderzoek, organiseren inentingsacties in derdewereldlanden en hebben toegang tot de meest gerenommeerde experts die hen op de hoogte houden van de nieuwste ontwikkelingen. Dit werk financieren ze zelf, omdat farmaceutische bedrijven geen investeringen doen in ziekten zoals malaria en polio, die nog uitsluitend voorkomen in arme landen. Er is simpelweg geen manier om hun investeringen terug te verdienen. Een onderzoek naar het HPV-vaccin heeft laten zien dat onvruchtbaarheid niet kwam door het vaccin, maar door niet-gerelateerde veelvoorkomende ziekten die veel voorkomen in die regio’s. Een toename van polio na de inenting had te maken het de verruiming van de criteria, waardoor ineens veel meer poliopatiënten werden genoteerd die voorheen helemaal niet in de registers belanden. Het is dus een administratieve verhoging niet, niet het gevolg van inenting. India heeft wel de donaties van Foundation verminderd, maar dat hebben ze gedaan voor alle Ngo’s. India wil namelijk zelf de kennis ontwikkelen op medisch gebied en heeft voor 2021 het doel gesteld met eigen vaccins te komen.
De Foundation investeert miljarden op dit moment in niet een, maar wel acht vaccins tegen het SARS-CoV-2 virus. Moderna is daar slechts een van en de snelheid waarmee zij een vaccin klaar hebben voor testen, is geen mysterie. Zij gebruiken een compleet nieuwe (en onbewezen) techniek, namelijk RNA-ontwikkeling. Een normaal vaccin is over gesimplificeerd gebaseerd op een afgezwakt virus dat in het lichaam wordt geïnjecteerd. Het immuunsysteem moet dan zelf instructies zien uit te vogelen, hoe deze een passende respons kan bieden. Als dat eenmaal gebeurd is, dan zal het lichaam klaar zijn voor een echte besmetting. De RNA-methode wijkt af, omdat er geen afgezwakt virus wordt ingebracht, maar de (RNA) instructies. Die instructies worden het lichaam ingespoten in de hoop dat deze hun weg vinden, waarmee een stap wordt overgeslagen. Het voordeel zou moeten zijn dat de geïnjecteerde niet ziek wordt van het vaccin en de ontwikkeltijd is ook veel sneller. Er is alleen nog nooit een vaccin ontstaan uit deze methode die goedgekeurd is. Om die reden hebben Gates hun kaarten gezet op 8 vaccins die getest moeten worden. Daarnaast zijn er totaal 70 vaccines over de hele wereld in ontwikkeling. De voorbeschreven gebeurtenissen krijgen een andere betekenis, als men deze oplijnt met alle relevante feiten. Hier zien we kennis, ervaring, rationaliteit, bescheidenheid om niet op een paard te gokken in combinatie met de moed om te investeren en actie te ondernemen. Als het doel is om de wereldbevolking uit te dunnen dan is het bovendien weinig efficiënt om eerst miljarden te investeren om een virus te ontwikkelen om vervolgens miljarden uitgeven om een vaccin te ontwikkelen om mensen onvruchtbaar te maken. Een keer geld uitgeven aan een virus dat onvruchtbaar maakt zou een veel betere investering zijn.
5G
Al decennia hebben we te maken met het begrip elektrohypersensitiviteit, een vermeende aandoening waarin mensen ziek worden van straling. Hoewel we de klachten zoals hoofdpijn, duizeligheid en misselijkheid zeker niet willen bagatelliseren, lijkt de vermeende oorzaak toch weinig plausibel. In onderzoek waarbij deze mensen zien dat het stralingsapparaat aan staat, ontstaan direct symptomen, ondanks het gegeven dat er geen straling is. Alleen het aan-lampje brandt. Dit is al meerdere malen getest en het effect is consistent. Het is lastig om te geloven dat mensen ziek worden van straling, als ze de straling niet eens waar kunnen nemen. Onderzoek waarin telefoonrekeningen worden geanalyseerd tonen aan dat de veelbellers geen hogere kans hebben op hersenkanker dan mensen die weinig bellen. Dat is op zich logisch, aangezien de straling weliswaar verwarmt, maar niet ioniserend is. In het laatste geval zou het namelijk het DNA beschadigen, maar dat is alleen inconsistent vastgesteld bij dieren met veel hogere stralingsnormen dan we gebruiken in het mobiele telefoon- en dataverkeer. De 5G zenders, de vijfde generatie, halen deze hogere stralingsnormen ook niet, ondanks dat er meer zenders bijkomen. Het blijft heel duidelijk onder het veiligheidslimiet dat door de EU is vastgesteld.
Inmiddels is het mobiele netwerk in Nederland aan het voorbereiden voor 5G. Deze ging in 2019 in China online en kort erna brak het SARS-COV-2 virus uit. De complotdenkers kenden dat een verband toe en de 5G-straling zou bestaande virussen muteren tot wat het nu is. Dat idee zou echter alleen enige plausibiliteit hebben als het gaat om ioniserende straling en dat is het niet. Een mobiele telefoon zal zeker de hersentemperatuur iets verhogen als men deze bij het oor houdt, maar de temperatuurstijging valt in het niet bij een kwartier op een terrasje zitten in de zon. Toch ervaren mensen een toename in klachten nu 5G masten worden geïnstalleerd in hun buurt. Zij zenden echter niet eens 5G uit, als ze al iets uitzenden, aangezien de frequenties ten tijde van dit artikel niet eens geveild zijn in Nederland. Dat weerhoudt mensen niet om de nieuwe zendmasten in brand te steken.
Censuur
De (sociale) media zou al deze theorieën geen aandacht geven of zelfs censureren. Zo worden posts verwijderd of geblokkeerd door Facebook en Google. Dat is overigens de waarheid, maar niet exclusief voor de coronacrisis. Nadat duidelijk werd dat Cambridge Analytica het sociaal mediaplatform Facebook gebruikte om de verkiezingen te beïnvloeden met nepnieuws, werden de grote internetreuzen op het matje geroepen door het Amerikaanse Senaat. Het werd een pijnlijke affaire, aangezien het bejaarde Amerikaanse en vooral Republikeinse senaat heel weinig begrijpt van internet (zie video).
Facebook en Google kondigden in 2016 al aan dat zij actief actie gaan ondernemen tegen nepnieuwsverspreiders. Ja, er is censuur, dat is geen geheim en het heeft niets met corona te maken.
Medicatie misinformatie
Er is op dit moment geen medicatie die bewezen effectief is voor de behandeling van COVID-19. Er wordt op dit moment wel met van alles geëxperimenteerd, waarbij men uitgaat van het onderdrukken van een cytokinestorm, een ontspoort immuunsysteem. Hoge doseringen vitamine C en ook Trump’s favoriete hydroxychloroquine horen daartoe. Of ze werken, weten we niet, maar naar beiden wordt op dit moment onderzoek gedaan. Bij vitamine C gaat het in ieder geval niet om orale inname, maar intraveneus en resultaat mag in september verwacht worden van Chinese onderzoekers. Ook voor hydroxychloroquine is een onderzoek gestart, gefinancierd door de Melinda en Bill Gates foundation. Hoewel beide middelen al jarenlang in gebruik zijn, betekent het niet dat zij veilig ingezet kunnen worden bij COVID-19. We weten niet of de combinatie van deze middelen met COVID-19 complicaties opleveren en daarom moet het onderzocht worden. Zo is inmiddels vastgesteld dat hydroxychloroquine de kans op complicaties verhoogt bij mensen met hartklachten, een risicogroep voor COVID-19. We hebben dus nog geen idee, maar dat is voor complotdenkers geen reden om zorgvuldig te zijn in hun uitspraken. Ze hangen liever het idee aan dat mensen dit soort medicijnen blokkeren en dat men President Trump wil dwarsbomen, omdat hij de corruptie aan wil pakken. De waarheid is dat er simpelweg een procedure voor is die doorlopen moet worden. Dat geldt ook voor andere medicatie zoals het veelbelovende Remdesivir, dat nog helemaal geen FDA-goedkeuring heeft.
Toiletrolfabrikanten
Als laatste willen we afsluiten met een zelf verzonnen complot, namelijk dat de pandemie is geïnitieerd door toiletrolfabrikanten die hun verkoop ogenschijnlijk zagen exploderen. De schrijnende foto’s van lege schappen en de video’s van fysieke confrontaties van mensen die hamsteren geven daar blijk van. Het is best mogelijk om daar een mooi complot bij te bedenken, maar de waarheid is dat er niet meer toiletpapier wordt verkocht dan voorheen. Het enige wat is gebeurd, is dat we last hebben van een ontoereikende logistieke optimalisatie en specialisatie. Aangezien mensen meer thuis zitten, verbruiken ze 40 procent meer toiletpapier. Logistieke optimalisatie is de reden waarom er geen grote buffervoorraad is van een product met een lage marge dat bovendien enorm veel ruimte in beslag neemt. Logistieke specialisatie zorgt ervoor dat we het toiletpapier van kantoren niet kunnen inzetten. Dat komt omdat het andere leveranciers zijn die geen contracten hebben met supermarkten en bovendien vaak ook nog grotere rollen verkopen voor machines. Los nog van vraag of de toiletrollen passen, betekent het ook dat er prijsafspraken onderhandeld moeten worden, nieuwe contracten gesloten moeten worden, logistieke routes omgelegd moeten worden, etc. Logistieke specialisatie waarbij men de levering voor een specifieke markt heeft geoptimaliseerd is de reden waarom er lege schappen zijn en niet omdat er toiletpapier tekort is.
Complotdenken is van alle tijden, omdat verhalen vertellen van alle tijden is. Gevoelens van machteloosheid en angst voeden dit complotdenken, omdat het een weg naar veiligheid is: de veiligheid die een groep lotgenoten met zich meebrengt, de veiligheid van de schuld buiten jezelf leggen, ook al was je in eerste instantie al nooit schuldig en de veiligheid van het hebben van een doel en daarmee zingeving. Hoewel het gemakkelijk is om dedain te reageren op deze complottheorieën, schuilt er achter elke complotdenker een mens. En bijna achter elk van deze mensen schuilt pijn. Complotdenken ontmenselijkt en strijden tegen complottheorieën zou het tegengestelde moeten bereiken. We moeten van complotdenkers weer mensen maken en hun pijn erkennen als we hen willen helpen.
Meer lezen uit deze categorie 'Beroepsontwikkeling':
Opleiding Vitaliteitskundige wordt in 2025 uitgebreid
De opleiding tot vitaliteitskundige bestaat in de huidige vorm sinds 2022 en zal vanaf februari 2025 verder worden uitgebreid. De module Veranderkunde wordt opgesplitst in twee modules om de hoge dichtheid van de stof meer ademruimte te geven. Dit betekent dat de...
Introductie Chivo kompas
Wat is de basis van duurzame vitaliteit, de energie die nodig is om je leven lang doelen na te streven? Dat kun je meten aan de hand van de psychologische basisbehoeften. We hebben ze voor je samengetrokken tot het Chivo kompas. Vitaliteit en waardigheid Vitaliteit...
Connect community, welkom!
Chivo heeft altijd actief geïnteracteerd met (aspirant)professionals, omdat kennis delen en verantwoording afleggen voor claims behoren tot de kernwaarden. We zullen dit blijven voortzetten en gaan dat doen op ons nieuwe communityplatform genaamd Connect, dat volledig...
Dit onderwerp komt aan bod in de volgende opleidingen:
Recente artikelen (Kennisbank) uit overige categorieën:
Het echte verhaal over Ikigai
Op de foto zie je Mieko Kamiya, een Japanse psychiater en auteur van het boek 'Ikigai ni Tsuite' (Over de zin van het leven). Hoewel ze ze wordt beschouwd als de geestelijke moeder van Ikigai, bestaat het concept al heel lang. Er zijn heel veel misverstanden over...
Problemen met en oplossingen voor ACT
Dit artikel is integraal overgenomen uit onze nieuwsbrief VisieVitaal (v202301010)Met Acceptance Commitment Therapy (ACT) weet je feitelijk niet wat het doet, je weet niet waarom je het doet, en ook niet of je rapportages kloppen. Er zijn mensen voor minder ontslagen,...
Bestaanszekerheid is onvoldoende
Dit artikel is integraal overgenomen uit onze nieuwsbrief VisieVitaal (v20230919)Het thema bestaanszekerheid lijkt nu het speerpunt te zijn waarmee alle politieke partijen kiezers naar hun winkel willen trekken. Op verzoek van diverse partijen hebben wij eens...
Redactionele noot
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, worden opgeslagen of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
We vernemen graag feedback over onze artikelen, omdat we verantwoording afleggen voor claims belangrijk vinden. Dit artikel is een korte post over actualiteit, een uitgelicht onderzoek of een curiositeit. Het is geen uitputtende verhandeling over het onderwerp, maar het is bedoeld om een punt te maken door het in de context te plaatsen.
Wil je kennis uitwisselen over vitaliteit, fitness en leefstijl met andere (aspirant)professionals, bezoek dan onze connect community. Reageren op het artikel kan ook op de community, maar dan in de café's waar je lid van kunt worden.
Geraadpleegde bron(nen)
- Keersmaecker JD (2017), Roets A. ‘Fake news’: Incorrect, but hard to correct. The role of cognitive ability on the impact of false information on social impressions. Intelligence. Volume 65, November 2017, Pages 107-110
- Lantian A (2017), Muller D, Nurra C, Douglas KM. “I Know Things They Don’t Know!” The Role of Need for Uniqueness in Belief in Conspiracy Theories. Social Psychology (2017), 48(3), 160–173.
- Prooijen JW (2017) Why Education Predicts Decreased Belief in Conspiracy Theories. Applied Cognitive Psychology 31 (1), 50-58