Gewichtstoename door roken?

Na het stoppen met roken, neemt het gewicht doorgaans toe. Roken zou mogelijk kunnen beschermen tegen gewichtstoename en het leidt soms tot de ongelukkige beslissing om te blijven roken of zelfs te starten met roken om slank te blijven. Dit beschermend effect zou mogelijk voortvloeien uit het verhoogde rustmetabolisme als gevolg roken en de vraag is natuurlijk of het daadwerkelijk werkt.

Het gegeven dat men aankomt na het stoppen van roken, betekent niet automatisch dat roken zelf slank maakt. Toch heeft het deze reputatie, vanwege een onderzoek dat ooit gepubliceerd is in het gezaghebbende NEJM (Williamson DF 1991). Daaruit bleek dat niet-rokers gemiddeld 4 kg zwaarder waren dan rokers. Een analyse van de groepen laat echter zien dat de niet-rokers in dit onderzoek bijna 5 jaar oudere senioren zijn. Het is een leeftijdscategorie waarin de kilo’s gestaag toenemen. De conclusie dat niet-rokers zwaarder zijn dan rokers is dan ook voorbarig. Een nieuw onderzoek geeft meer inzicht.

Een vertraging van het rustmetabolisme is een weinig bevredigende verklaring

Het onderzoek
Bijna 400 vrouwelijke studenten werden over een periode van 2 jaar gevolgd (Stice E 2015). Het overgrote deel rookte niet (n=304), maar diegenen die rookten (n=29), die kwamen gemiddeld 2,9 kg aan. De niet-rokers kwamen ook aan, maar de gewichtstoename bleef beperkt tot 0,9 kg. Ook waren er deelnemers in die periode gestopt met roken (n=13). Hun gewicht nam in diezelfde periode met gemiddeld 4,8 kg toe. Hoewel de groep die rookte erg klein was, is de kracht van het onderzoek dat de deelnemers uit dezelfde leefstijdscategorie komen en in een zelfde situatie zitten.

De deelnemers gingen in een BodPOD waar men ook een het rustmetabolisme kan schatten. Resultaten uit die metingen suggereren dat de rokers inderdaad een hoger rustmetabolisme hadden. Dat verschil is echter zo klein, dat men er geen 5 kg gewichtsverschil mee kan verklaren. Nog veel interessanter is dat een deel van de groepen ook een dubbelblind gemerkte watertechniek meting onderging, dat veel betrouwbaarder is dan een BodPOD schatting. Daarin werd geen significant verschil gevonden in het rustmetabolisme tussen rokers en niet-rokers. Het idee dat roken per definitie leidt tot een hoger rustmetabolisme is tot nu toe alleen vastgesteld met acute metingen, zonder dat we weten of er verder op de dag gecompenseerd wordt. De dubbelblind gemerkte watertechniek dat over een periode van twee weken meet, suggereert van wel.

Onbewust gedrag

Andere verklaringen
Er zijn aanwijzingen dat roken kan helpen om de eetlust iets te onderdrukken. In dat geval zou iemand slanker blijven, omdat deze persoon minder eet. Rokers kwamen dus minder aan dan zij die gestopt waren, maar werden nog altijd zwaarder dan niet rokers. Als roken het rustmetabolisme verhoogt, wat twijfelachtig is, verklaart dat niet waarom ze zwaarder zijn dan niet-rokers. Aangezien sigaretten geen opneembare calorieën bevatten, lijkt het waarschijnlijker dat het het type mens, dat gevoelig is voor roken, ook gevoeliger is voor meer eten. Roken en eten worden grotendeels bepaald door (onbewust) gedrag en het is mogelijk dat er juist aan dit gedrag gewerkt dient te worden.

Wat overeind blijft is dat je beter op je eetgedrag moet letten als je stopt met roken

Conclusie
Hoewel roken waarschijnlijk de eetlust wat onderdrukt, beschermt het duidelijk niet tegen verdere vervetting. Aangezien er ook duidelijk nadelen zijn aan roken, hoef je er dus niet om die reden aan te beginnen. Rokers die stoppen daarentegen, dienen veel strikter op hun gewicht te letten, aangezien zij mogelijk meer gaan aankomen.

Redactionele noot

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, worden opgeslagen of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

We vernemen graag feedback over onze artikelen, omdat we verantwoording afleggen voor claims belangrijk vinden. Dit artikel is een korte post over actualiteit, een uitgelicht onderzoek of een curiositeit. Het is geen uitputtende verhandeling over het onderwerp, maar het is bedoeld om een punt te maken door het in de context te plaatsen. 

Wil je kennis uitwisselen over vitaliteit, fitness en leefstijl met andere (aspirant)professionals, bezoek dan onze connect community. Reageren op het artikel kan ook op de community, maar dan in de café's waar je lid van kunt worden.

• Artikel op 16 januari 2018 aangepast om te verklaren waarom men denkt dat rokers slanker zijn dan niet-rokers en waarom een verhoogt rustmetabolisme twijfelachtig is en alternatieve verklaringen.

Geraadpleegde bron(nen)

• Williamson DF (1991), Madans J, Anda RF, e.a. Smoking cessation and severity of weight gain in a national cohort. N Engl J Med. 1991 Mar 14;324(11):739-45.
• 1Stice E (2015), Marti CN, Rohde P, Shaw H. Young woman smokers gain significantly more weight over 2-year follow-up than non-smokers. How Virginia doesn’t slim. Appetite. 2015 Feb;85:155-9