Insuline onbegrepen deel 9: Zelf Gary Taubes gelooft niet meer

Gedecoreerd wetenschapsjournalist Gary Taubes maakte naam in de voedingswereld met zijn artikel ‘What if it’s all been a big lie’ in the New York Times (2002) en er volgden twee boeken, waarin hij met de laatste, ‘Why we get fat’ in 2010, lieveling werd van de lowcarbvoorstanders. Het centrale thema was dat we niet dik worden van een positieve energiebalans, maar van het hormoon insuline, aangejaagd door koolhydraatconsumptie. Dit is het relaas van de dwalingen van een intelligent man.

Insuline gijzelt het vet?

Vetstapeling
Volgens Taubes is obesitas niet het gevolg van een positieve energiebalans, maar het gevolg van vetstapeling. Het is een hormonaal probleem met het hormoon insuline in de hoofdrol. Insuline helpt bij het opslaan van vet en remt vetverbranding. Koolhydraten jagen de productie van insuline op, omdat insuline ook helpt bij de opname van glucose. Het idee is dat overgewicht het gevolg is van vetstapeling, omdat het niet meer uit de vetcellen kan ontsnappen door hoge insulineniveaus. Dit idee wordt de koolhydraat-insulinehypothese van gewichtstoename genoemd. Voor de meeste mensen klinkt dit zeer intuïtief, maar het is complete onzin. Wij hebben bijvoorbeeld al eerder beschreven hoe zuivelproducten, maar ook een biefstukje meer insuline opwekken dan een isocalorische hoeveelheid witte pasta. Als insuline hier het probleem zou zijn, dan kun je dus niet afslanken met een hoog eiwitdieet, maar dat gaat echter uitstekend.

Waarom we dik worden uit de mond van Gary Taubes zelf

Wat is er gebeurd met ‘You cannot outtrain a bad diet?’

Meer eten door sporten?
Het is heel duidelijk dat sporten een beperkte bijdrage levert aan gewichtsregulatie en dat komt simpelweg door het gegeven dat je in 1 minuut een kingsize mars van 500 kcal kunt consumeren, terwijl een gemiddeld persoon zomaar anderhalf zou moeten wandelen om deze energie weer uit te geven. ‘You cannot outtrain a bad diet’, vatten de Amerikanen kernachtig samen. Het interessante is dat Taubes die keiharde natuurkunde gestudeerd heeft, deze simpele rekensom nog nooit gemaakt lijkt te hebben. In plaats daarvan komt hij met een onwaarschijnlijke tweede hypothese, namelijk dat je honger krijgt van sporten. Dat is opmerkelijk voor een boek uit 2010, aangezien dat idee in de vorige eeuw al is onderzocht. Daaruit bleek dat sporten juist het hongergevoel onderdrukt (King NA 1994). Dit is recent nog in een analyse van 20 experimenten bevestigd (Schubert MM 2014).

Bewegen helpt niet, want je krijgt er honger van, zo stelt Gary Taubes.

Een metabole switch?

De vetverbrandingsstand
Een variant op de insulinehypothese is dat je alleen vet kunt verbranden als je weinig tot geen koolhydraten eet. De hypothese zou alleen maar plausibel zijn als insulineniveaus de hele dag door hoog zijn en dat is niet het geval, zoals we hebben uitgelegd in het artikel ‘Vetverbrandingsstand, een nutteloos begrip?‘. Protocollen zoals die van Sportvasten, die moeten leiden tot een zogenaamde metabole switch (vetververbrandingsstand) zijn daarom nodeloos ingewikkeld, maar leiden wel tot gewichtsreductie. Dat is niet zo raar, want je eet immers 3 dagen nauwelijks iets en dan slank je inderdaad af. De metabole switch is onzinnig en zou moeten plaatsmaken voor omschakeling naar gezond verstand!

Reductie van koolhydraten of van insuline?

De twist
Zelfs Gary Taubes kan niet ontkennen dat elk experiment, maar dan ook echt elk experiment, waarin een negatieve energiebalans wordt gehandhaafd, leidt tot afname van gewicht van de deelnemers. Hij tovert echter een nieuw gedachtenexperiment uit de hoge hoed, door te stellen dat het minderen van calorieën altijd leidt tot beperking van koolhydraten. Het slankmakend effect zou daarom niet het gevolg zijn van een negatieve energiebalans, maar de reductie van koolhydraten. Er is nog nooit een experiment geweest waarin deze specifieke stelling is geadresseerd en Taubes weet met hulp van dr. Peter Attia een stichting in het leven te roepen waarmee ze 50 miljoen dollar aan onderzoeksgeld bij elkaar weten te vergaren, om juist deze randvoorwaarden te onderzoeken.

Lowcarb of hoog eiwit?

Hoewel Taubes gelijk heeft dat een dergelijke onderzoeksvraag nooit getoetst is, zagen wij dit alleen maar als het verzetten van de doelpalen. Het argument dat het nooit onderzocht is, maakt het namelijk nog steeds niet plausibel. Er is een overweldigende hoeveelheid indirect bewijs tegen de veronderstelde uitkomst van dit gedachtenexperiment. Wie de lowcarb onderzoeken de laatste jaren nauwlettend heeft gevolgd, ziet al snel dat er vooral een relatie is tussen eiwitgehaltes en afslankresultaat. De onderzoekers van de universiteit van Maastricht toonde aan dat het succes van lowcarb het gevolg was van het ophogen van eiwit en niet zozeer het verlagen van koolhydraten (Soenen S 2012). Er is geen enkele reden om aan te nemen dat het idee van Taubes überhaupt getest moet worden. Het geedachtenexperiment van Taubes was voor ons net zo nuttig als onderzoeken of je nat wordt als je buiten in de regen gaat staan.

De laatste nagel in de doodskist?

Het interessante is dat dr. Kevin Hall, een obesitasnatuurkundige, een experiment had opgezet voor een ander doel, waarin deze vraagstelling toevalligerwijs ook kon worden getoetst. In dit vetarm- versus koolhydraatarmexperiment werden maatregelen getroffen om de insulineniveaus bij de vetarmtak hoger te houden dan in de koolhydraatarmgroep. Daarmee voldeed het ontwerp aan de vereisten om het gedachtenexperiment van Taubes te testen. Het resultaat liet zich raden, want de vetarmgroep haalde ondanks hogere insulineniveaus een marginaal beter resultaat, terwijl de calorie-inname gelijk was tussen de twee groepen. Dit is onder ander verklaarbaar doordat het meer energie kost om koolhydraten te verwerken dan vet, het zogenaamde thermogeen effect. Het werd de laatste nagel in de doodskist van de insulinehypothese.

In 1.200 woorden zwijgen

De reactie van Taubes
De publicatie van het experiment van Hall leidde tot veel opwinding. Taubes was niet alleen publiek figuur, maar ook controversieel omdat hij aanhoudend andersdenkenden ridiculiseerde. De reactie van Taubes op het experiment was een column in de New York Times (Taubes G 2015), waarin hij stelde dat het experiment van Hall leidt tot meer honger. Het superieure dieet zou in de praktijk tot problemen leiden, zo is zijn standpunt. Met deze column doet Taubes wat hij als geen ander kan, namelijk de doelpalen verzetten. Het experiment is namelijk nooit ontworpen om een praktisch dieet te testen, maar om een gedachtenexperiment te toetsen, zijn gedachtenexperiment. Het enige interessante aan de ruim 1.200 woordentellende column van Gary Taubes is wat er niet in staat, namelijk het woord ‘insuline’. De veronderstelde uitkomst van zijn gedachtenexperiment is niet uitgekomen en de doorgaans mondige Taubes zwijgt erover in alle talen!

Zelfs Gary Taubes gelooft niet meer

Conclusie
Naar verluidt heeft wetenschapsjournalist, Gary Taubes, ruim 700.000 dollar voorschot ontvangen voor zijn boek ‘Why we get fat’, waarin hij de insulinehypothese van gewichtstoename opnieuw leven inblies. Ook vergaarde hij 50 miljoen dollar voor zijn onderzoeksstichting om deze hypothese te toetsen, maar dr. Kevin Hall was hem voor. Hall ontkrachtte op onnavolgbare wijze de insulinehypothese. Het zwijgen van Taubes hierover is veelzeggend. De koolhydraat-insulinehypothese is dood, morsdood en zelfs Gary Taubes gelooft er niet meer in!

Redactionele noot

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, worden opgeslagen of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Geraadpleegde bron(nen)

• King NA (1994), Burley VJ, Blundell JE. Exercise-induced suppression of appetite: effects on food intake and implications for energy balance. Eur J Clin Nutr. 1994 Oct;48(10):715-24. Review.
• Schubert MM (2014), Sabapathy S, Leveritt M, Desbrow B. Acute exercise and hormones related to appetite regulation: a meta-analysis. Sports Med. 2014 Mar;44(3):387-403
• Soenen S (2012), Bonomi AG, Lemmens SG, e.a. Relatively high-protein or ‘low-carb’ energy-restricted diets for body weight loss and body weight maintenance? Physiol Behav. 2012 Oct 10;107(3):374-80
• Taubes G (2015) Diet Advice That Ignores Hunger. New York Times, 31 aug 2015