Burnout of depressie, een ander naampje voor hetzelfde beestje?

De burnout wordt gepresenteerd als een arbeidsgerelateerd stresssyndroom waar uitputting, cynisme en inefficiëntie het gevolg van zouden zijn. In relatie tot de werkattitude wordt het veelal gezien als een tegenpool van bevlogenheid. Toch wordt deze aandoening zelden erkend als een aparte ziekte en dat heeft verschillende oorzaken.

Is burnout, niet gewoon vermomde depressie?

Allereerst is het belangrijk om te begrijpen dat wat als burnout wordt gediagnosticeerd, volgens de Maslach Burnout Inventory, ook wordt aangetroffen bij patiënten waarbij er geen enkele relatie te vinden is met een arbeidssituatie (Bianchi R 2013). De burnout als werkgerelateerde aandoening, heeft feitelijk geen enkele basis. Daarnaast is het onduidelijk wat de burnout nu anders maakt dan een depressie. Op basis van neuroendocrine correlaten kan men nauwelijks verschil vinden (Verhaeghe et al 2012). Er is in het verleden al meerdere malen vastgesteld dat de overlap opmerkelijk is en dat de symptomen voor 80 tot 90 procent overeenkomen. Dat geldt bijvoorbeeld eveneens voor de meest recente analyse onder 1.386 Franse leerkrachten (Schonfeld IS 2015). Hoewel een groot overlap nog altijd niet een volledig overlap is, geldt dat voor alle vormen van depressie. Aangezien er vele varianten van depressie zijn, is het veel plausibeler om te veronderstellen dat het burnoutsyndroom er ook een is. Zo bleken de burnoutleerkrachten een twee maal grotere kans op angststoornissen hadden dan de ‘gezonde’ collegae. De angststoorniss is een bekende comorbiditeit van depressie. Ook bleken ze een driemaal grotere kans te hebben op een depressieverleden en een vier keer grotere kans op het gebruik van antidepressiva. Met een dergelijke overlap is het veel aannemelijker dat burnout, gewoon depressie is, maar dan vermomd als een psychosociale arbeidslast (PSA).

Coaches die weg zouden blijven van depressie, blijken geen moeite te hebben met burnout

De keuze voor de burnout benaming in plaats van depressie heeft mogelijk te maken met de stigmatisering van depressie (Bianchi R 2016). Een burnout wordt gerelateerd met hard werken en succesvol zijn, terwijl ongelukkig of somber voelen, je een loser maakt. Het naampje kan kennelijk wel uitmaken in de wijze waarop mensen de patiënt behandelen. De vraag is of dat voldoende is, omdat het begeleiden van patiënten met depressie wordt gezien als een (para)medische handeling. Terwijl het begeleiden van burnout patiënten veelal wordt gedaan door coaches, die zich niet zouden wagen aan depressie. Nu stellen we niet dat de begeleiding van een patient het exclusief domein zou moeten zijn van een enkel beroep, maar het erkennen dat de burnout een vorm is van depressie, zou leiden tot een andere aanpak. Het is namelijk ondenkbaar dat een werknemer met een depressie binnen enkele maanden weer functioneel is, terwijl dat bij burnoutzaken eerder regel is dan uitzondering. Als een werknemer binnen enkele maanden functioneel is, dan is er geen sprake van burnout / depressie, maar van overspannenheid. Minder sexy, wel dichter bij de waarheid.

Nieuw onderzoek bevestigt dat de scheiding tussen burnout en depressie, vooral kunstmatig is

Voorstanders van de burnout als diagnose hebben diverse bezwaren tegen het op een hoop gooien van depressie en burnout. Zo wordt verondersteld dat vermoeidheid als symptoom, in beide ziekten zo’n groot aandeel inneemt, dat de verwarring logisch is. In een nieuwe analyse wordt korte metten gemaakt met dit argument (Bianchi R 2020). In een observationeel onderzoek onder 5 samples in 2 landen met in totaal meer dan 3.000 deelnemers werden de Maslach Burnout Inventory (MBI) en Shirom-Melamed Burnout Measure (SMBM) voor burnout symptomen en de Patient Health Questionaire 9 (PHQ-9) voor depressie symptomen afgenomen. De mensen die hoog scoorden op de burnoutvragenlijsten, scoorden ook hoog op de symptomen van depressie. Die relatie bleef  overeind toen men vermoeidheid als meetwaarde eruit haalde. Sterker nog, de overlap tussen burnout en depressie was groter dan de burnoutindicatoren onderling. Dat is natuurlijk vreemd als burnout een unieke constellatie van symptomen is die bij elkaar horen. Het verschil dat gemaakt wordt tussen burnout en depressie lijkt vooral kunstmatig, zo concluderen de auteurs. 

Burnout of depressie, is geen semantische kwestie, maar een ethische

Conclusie
Bijna 20 procent van de Nederlanders heeft een of meerdere malen te kampen met depressie en waarschijnlijk is het latente deel nog veel groter, aangezien depressie ook een onopgemerkte co-morbiditeit is van diabetes en andere aandoeningen. Mochten symptomen van depressie zich openbaren tijdens hoge werkdruk, dan wordt dit ten onrechte gediagnosticeerd als een burnout. Het kan betekenen dat iemand niet de begeleiding krijgt is passend is. Er is dan geen sprake van een semantische kwestie, maar van een ethische.

Meer artikelen uit deze categorie 'Klinische leefstijl':

Dit onderwerp wordt behandeld in de opleidingen:

Recente artikelen (Kennisbank) uit overige categorieën:

Redactionele noot

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, worden opgeslagen of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

• 22 jan 2020: Artikel aangevuld met een alinea over nieuw onderzoek (Bianchi R 2020)

Geraadpleegde bron(nen)

• Bianchi R (2014), Truchot D, Laurent E, e.a. Is burnout solely job-related? A critical comment. Scandinavian Journal of Psychology. 55 (4): 357–361.
• Bianchi R (2016), Verkuilen J, Brisson e.a. Burnout and depression: Label-related stigma, help-seeking, and syndrome overlap. Psychiatry Res. 2016 Aug 8;245:91-98
• Bianchi R (2020), Schonfeld IS, Verkuilen J. A five-sample confirmatory factor analytic study of burnout-depression overlap. J Clin Psychol. 2020 Jan 11
• Schonfeld IS (2016), Bianchi R. Burnout and Depression: Two Entities or One? J Clin Psychol. 2016 Jan;72(1):22-37