Hoe lager het rustmetabolisme, hoe beter het resultaat bij de Biggest Loser

De populaire afslankwedstrijd ‘The Biggest Loser’ doet de gemoederen weer hoog oplaaien. Zes jaar na de exhibitionistische hongerbootcamp, blijkt het rustmetabolisme (het aantal calorieën dat het lichaam nodig heeft voor het onderhoud van zijn basisfuncties) honderden kcal lager te zijn dan verwacht mag worden op basis van de lichaamsmassa. Kevin Hall, hoofdauteur van het onderzoek, leidt daaruit af dat veel van de deelnemers zo snel weer aankomen omdat hun stofwisseling vertraagd is en ze dus meer energie opslaan dan gebruiken.

Dr. Kevin Hall is baas!

Insulinehypothese
Dr. Kevin Hall is een rockster onder de obesitasonderzoekers. Zijn wiskundige modellen geven realistische voorspellingen over gewichtsfluctuaties en door al zijn gecombineerd werk, zit de calorietoename als basis van de obesitasepidemie weer stevig in het zadel. Recent rekende hij zelfs af met de hardnekkige, maar weinig plausibele alternatieve oorzaak van obesitas, namelijk de insulinehypothese. Het mag duidelijk zijn, Hall is baas! Ondanks zijn indrukwekkende staat van dienst moeten we de verleiding van het autoriteitsargument (het zogenaamde argumentum ad verecundiam) zien te voorkomen door het onderzoek zelf eens goed bekijken en niet voor zoete koek aan te nemen. De conclusies blijken dan weinig overtuigend.

Dit is het eerste onderzoek uit tientallen, waaruit zou moeten blijken dat het rustmetabolisme permanent verlaagd is

Uitzonderlijk
Het is de facto een slecht gecontroleerd observationeel onderzoek dat weinig bewijskracht heeft. Normaal gesproken zou het wegkwijnen tussen de grijze massa van slechte en middelmatige onderzoeken. Het valt op omdat de uitkomsten het sensatiebeluste publiek opruien en door de naam en faam van Hall. De vertraging van het rustmetabolisme na een periode van afslanken is al langer bekend en waargenomen bij zowel bescheiden als extreem gewichtsverlies. Het is beschreven in tientallen publicaties, maar nog nooit is er een verdere vertraging genoteerd, die in de buurt komt van dit onderzoek. Dat geven de auteurs ook ruiterlijk toe. Alle onderzoeken, waarin een follow-up heeft plaatsgevonden na daling van de RMR, laten na verloop een volledig herstel zien. De gemeten vertraging uit de Biggest Loser is dan ook uitzonderlijk. Daarom moet de vraag gesteld worden hoe dit te rijmen valt met alle andere waarnemingen.

De deelnemers incasseerden een onevenredig portie tough-love voor hun 15 frames of fame

Geen metabool apocalyps
Een gebrek aan herstel suggereert een soort metabole apocalyps, ware het niet dat dit soort grote dalingen niet zo uitzonderlijk zijn. Tenminste, niet bij mensen die recent in een extreme negatieve energiebalans verkeerden. Hoewel de deelnemers twee weken voor aanvang dagelijks hun gewicht doorstuurden, weten we dat het maanden duurt voor een vertraagd rustmetabolisme hersteld is. De waargenomen afwijking kan simpelweg het gevolg zijn van maandenlang uithongeren. Het is natuurlijk niet zo, dat de deelnemers pas twee weken van te voren te horen kregen dat ze op moesten voor de metingen van Hall. Het ligt dan ook veel meer voor de hand dat deze mensen flink zijn gaan diëten voor de weging. Die veronderstelling past bij het profiel van een populatie, die bereid was om een onevenredig portie tough-love te incasseren voor hun 15 frames of fame in de media.

De deelnemers die het meeste gewichtsverlies behouden hebben, die blijken het laagste rustmetabolisme te hebben

Hoewel de relatie tussen het rustmetabolisme en gewicht heel intuitief is, is er geen data waarmee deze relatie bevestigd kan worden. Als dit namelijk wel het geval zou zijn, dan moeten mensen met het laagste rustmetabolisme het meest in gewicht aankomen. Een longitudinaal onderzoek over een periode van 10 jaar laat echter geen enkele relatie zien. De data bevestigen de intuitie niet. Nog opvallender is dat het ook geldt voor de Biggest loser en de auteurs zeggen hierover het volgende:

“Weight regain was not significantly correlated with metabolic adaptation at the competition’s end (r = −0.1, P = 0.75), but those subjects maintaining greater weight loss at 6 years also experienced greater concurrent metabolic slowing (r = 0.59, P = 0.025).”

Er was aan het einde van de competetitie (na 30 weken) geen correlatie tussen het rustmetabolisme en gewichtstoename. Als de logica klopt, dan zouden de deelnemers met het laagste rustmetabolisme, het meest aangekomen moeten zijn, maar dat is niet het geval. Sterker nog, zij die het meest gewichtsverlies hadden behouden na zes jaar, die bleken het laagste rustmetabolisme te hebben. Het is dus precies andersom, een laag rustmetabolisme is voorspellend voor het beste afslankresultaat, hetgeen overeenkomt met de fysiologische realiteit die voorspelt dat een grotere negatieve energiebalans leidt tot een grotere afname van het rustmetabolisme. Dit betekent niet dat je beter afslankt met een lager rustmetabolisme, maar ook niet dat je aankomt door een vertraagd rustmetabolisme.

Zou de geplande meting, aangepast gedrag hebben uitgelokt?

Onmacht
Wat overblijft is onmacht. We hebben namelijk geen oplossing voor de obesitasepidemie zolang de omgeving obesogeen is. Het gegeven dat zij nagenoeg net zoveel bewegen als zes jaar geleden is niet aannemelijk, maar wordt wel gerapporteerd door de onderzoekers. Het is waarschijnlijk dat hun motivatie om te bewegen door hun gewichtstoename veel lager ligt. Het Hawthorne-effect suggereert dat zij kunstmatig gedrag vertonen, uitgelokt door een opkomende meting.

Het is vreemd dat we verwonderd zijn over terugval, terwijl slank blijven in een dikmakende omgeving pas echt uitzonderlijk zou zijn

Conclusie
Natuurlijk is extreem afslanken mogelijk in een omgeving waarin alles gericht is op afslanken. Wie die omgeving weer verlaat, keert terug in de zogenaamde obesogene omgeving die in eerste instantie heeft geleid tot het extreme gewicht, zonder dat daar een vertraagd rustmetabolisme voor nodig was. Het is eerder vreemd dat we verwonderd zijn over terugval, terwijl slank blijven in een dikmakende omgeving pas echt uitzonderlijk zou zijn. Het bewijs voor een permanent vertraagd rustmetabolisme, is gezien het totaal aan bewijs, zeer onwaarschijnlijk. Er is evenmin bewijs dat langzaam afslanken, beter is voor de gezondheid dan een zogenaamd crashdieet. Wat overblijft is onmacht. We hebben namelijk geen oplossing voor de obesitasepidemie zolang de omgeving obesogeen is. Het enige wat we kunnen bieden is compassie voor obese mensen en dat lijkt net zo zeldzaam te zijn als een succesvolle ex-obees.

Meer artikelen uit deze categorie 'Klinische leefstijl':

Dit onderwerp wordt behandeld in de opleidingen:

Recente artikelen (Kennisbank) uit overige categorieën:

Redactionele noot

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, worden opgeslagen of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Dit artikel is een bewerkte versie van het artikel dat geschreven is voor Foodlog met de titel “Hall’s metabole apocalyps onwaarschijnlijk“. De vinding dat er geen relatie is tussen terugval en het rustmetabolisme onder de deelnemers zelf, sterkt het standpunt en was reden om het artikel opnieuw bewerkt te publiceren met een nieuwe titel.

Geraadpleegde bron(nen)

• Anthanont P (2016), Jensen MD. Does basal metabolic rate predict weight gain? Am J Clin Nutr. 2016 Aug 31.
• Casazza K (2013), Fontaine KR, Astrup A, e.a. Myths, presumptions, and facts about obesity. N Engl J Med. 2013 Jan 31;368(5):446-54.
• de Jonge L (2012), Bray GA et al. Effect of diet composition and weight loss on resting energy expenditure in the POUNDS LOST study. Obesity 2012;20:2384-89
• Fothergill E (2016), Guo J, Howard L, et al. Persistent metabolic adaptation 6 years after “The Biggest Loser” competition. Journal Of Obesity Article first published online: 2 MAY 2016
• Keys A (1950) The Biology of Human Starvation. University of Minnesota Press: Minneapolis; 1950.
• Zinchenko A (2016), Henselmans M. Metabolic Damage: do Negative Metabolic Adaptations During Underfeeding Persist After Refeeding in Non-Obese Populations? Medical Research Archives, Vol. 4, Issue 8, December 2016