Praktijkresultaat is voor de professional niet genoeg

Hoewel velen de vruchten plukken van wetenschap, blijkt het belang ervan toch minder waardevol, als het gaat om het eigen handelen. Sommige professionals vinden het volstrekt aanvaardbaar om adviezen te geven waar weinig bewijs voor en soms veel bewijs tegen is. Zij zien immers resultaat in de praktijk en dat is belangrijker dan wetenschap.

De experimentele behandeling die de baby het leven redde

Dr. Silverman inspireert
William Silverman (1917-2004), neonataal specialist, was een voorstander van de inzet van wetenschappelijke experimenten als basis van geneeskundig handelen. Net na de tweede wereld oorlog vroeg een bevriend stel om hulp. Na zes miskramen hadden ze eindelijk een baby, die helaas blind werd door prematuren retinopathie, beter bekend onder de Engelse afkorting ROP (Retinopathy of Prematurity). ROP had de reputatie een dodelijke ziekte te zijn en er was geen geneesmiddel voor handen. Silverman kon het niet over zijn hart krijgen om het stel in de kou te laten staan en besloot te gaan experimenteren met het recent ontdekte en ontstekingsremmende ACTH. Silverman doseerde de ACTH dagelijks op basis van symptoommodificatie van de baby en wonder boven wonder genas de baby. Gesterkt door dit succes nam hij in de jaren erna meer baby’s aan met deze ziekte en in 70 procent van de gevallen wist hij de levens te redden van de dodelijke ziekte. Zijn gezag als arts nam rap toe.

Tien procent meer doden

Hoewel Silverman op deze voet door kon gaan, bleef zijn wetenschappelijk hart onrustig. Uiteindelijk lukte het Silverman om een akkoord te krijgen voor een onderzoek. In totaal werden 50 baby’s met ROP verdeeld over twee groepen, waarbij de interventiegroep de ACTH behandeling kreeg en de controlegroep niet werd behandeld. In tegenstelling tot wat veel mensen denken is wetenschap dus niet (uitsluitend) theoretisch, maar praktisch. Er worden mensen behandeld en dan wordt er gekeken naar het effect, praktischer dan dat wordt het niet. De resultaten van de interventiegroep kwamen overeen met de verwachting, want ook hier bleek 70 procent te genezen. In de controlegroep bleek echter 80 procent spontaan te genezen. De revolutionaire behandelingsmethode van Silverman bleek dus geen 70 procent aan levens te redden, maar 10 procent meer baby’s te doden. Zonder het wetenschappelijk onderzoek hadden we geloofd dat we daadwerkelijk resultaat zouden hebben met deze dodelijke methode. Praktijkresultaat betekent dus niet zoveel zonder wetenschappelijke toetsing. Sterker nog, omdat praktijkresultaat in het onderzoek faalde, bleef Silverman verder zoeken en ontdekte uiteindelijk dat het probleem zat in de hoge zuurstoftoediening.

Detoxpleisters die helpen met afslanken?

Het ritueel
In het voorbeeld van Silverman is het heel duidelijk dat resultaten in de praktijk niet altijd zijn wat ze lijken. Het middel werkte niet, maar zelfs als het werkt dan is het nog steeds belangrijk om deze langs de wetenschappelijke lat te leggen. Stel je voor dat iemand overtuigd is dat hij niet kan afslanken. Hij klopt aan bij een goeroe en die vertelt dat er speciale met uitheemse kruiden geprepareerde detoxpleisters zijn waarmee je af kunt slanken. Daar is geen enkel bewijs voor, maar de goeroe zegt dat de wetenschap altijd achterloopt op de praktijk. De goeroe legt uit dat het lichaam al het gif in het vet opslaat, waardoor je niet kunt afslanken. Als het vet namelijk uit de vetcellen komt, dan stijgt het gifgehalte in het bloed te snel. De oplossing is het lichaam detoxificeren, waarna het lichaam vet ‘durft’ los te laten. De oplossing is de pleister die je 7 dagen onafgebroken op je mond geplakt houdt. Na een week blijkt de cliënt 4 kg lichter te zijn. De methode werkt, want de cliënt slankt immers af, maar het voorgestelde werkingsmechanisme (detox) is natuurlijk onzinnig. Wat is nu precies het probleem?

Kritiek alleen maar beschouwen als negatief, is een goede manier om middelmatig te blijven

Er zijn diverse problemen met deze methode. Als je alleen maar vasthoudt aan het resultaat dan zul je veel potentiële cliënten kwijtraken, omdat ze het niet zien zitten om zeven dagen met een pleister op hun mond rond te lopen. Aangezien de goeroe niet erkent dat het resultaat simpelweg het gevolg is van 7 dagen uithongering, bestempelt hij weigeraars als ongelovigen. Hij houdt dus vast aan het kostbare ritueel van het prepareren van speciale detoxpleisters gevolgd door een zwaar traject van uithongering. Dat is dus een probleem met rituelen en ze zijn vaak niet eens zo extreem als deze.

Voorbeelden van andere rituelen:

• Hormoonbalans optimaliseren om af te slanken, terwijl je een negatieve energiebalans afdwingt
• Onderhuidse verklevingen losmaken met releasetechnieken, terwijl je alleen het zenuwstelsel afleidt
• Hypertensie bestrijden met keltisch zout, terwijl je feitelijk de zoutinname terugschroeft door onbewerkt te eten
• Positief denken, dan lossen al je problemen vanzelf op

Als je niet twijfelt aan je methode en kritiek alleen maar ziet als iets negatiefs, dan blijf je altijd middelmatig. Als de goeroe in dit geval had erkend dat het effect toe te schrijven is aan een negatieve energiebalans, dan had hij veel meer mensen kunnen helpen. Je kunt namelijk op vele manieren de negatieve energiebalans bereiken en dus ook op een manier die past bij een individuele cliënt. Het ritueel loslaten zorgt er niet alleen voor dat je meer cliënten kunt helpen met handelingen die beter aansluiten op de individuele wens, maar ook dat de kosten kunnen dalen en jij jezelf en je totale beroepsgroep naar een hoger niveau tilt. Begrijpen hoe iets werkt en rituelen loslaten levert dus nogal wat op.

De professional kan waarheid en werkzaamheid combineren

Wetenschap onbegrepen
De stelling dat wetenschap achterloopt of feilbaar is, is geen reden om wetenschap te verwerpen. Wetenschappelijk betekent niet dat je alle antwoorden hebt, maar dat je de juiste vraag stelt. Wetenschappelijk denken betekent dat je kritisch bent naar wat beweerd wordt en ook kritisch bent naar jezelf. Wetenschap is ook geen synoniem voor theorie. Wetenschap gaat over zaken die je kunt toetsen en dat betekent dat je het in een experiment controleert. Dat is praktijk, alleen dan heel specifiek gericht om de causale relatie vast te stellen tussen de behandeling en het resultaat. Buiten onderzoek om is dat veel lastiger te bewerkstelligen, omdat de professionals in de praktijk niet alle denkbare maatregelen kunnen nemen om beïnvloeding en toeval te minimaliseren. Het gegeven dat je iets in de praktijk denkt te zien, hoeft op zichzelf staand niet te betekenen dat het ook zo is. In de praktijk draait de zon namelijk om de aarde. Als je dat aanvaardt dan zijn we weer terug in de Middeleeuwen. Een consument zal het een zorg zijn, als het maar werkt. Een goeroe zit aan de andere zijde, want die wil alleen een waarheid verkondigen. Wetenschappers weten dat de waarheid niet bestaat en probeert het te benaderen op een continuüm van waarschijnlijkheid. Sommige zaken zijn waarschijnlijker dan anderen. De professional kiest niet voor de waarheid of werkzaamheid, maar weet deze naar beste kunnen te combineren waardoor de cliënt de meest effeciënte begeleiding krijgt. Dat betekent niet dat een professional die wetenschappelijk werkt ook altijd gelijk heeft. Je kunt niet altijd gelijk hebben, je kunt wel altijd verantwoording afleggen. Kenmerkend aan een goeroe is dat hij wel de waarheid in pacht heeft, maar nooit verantwoording aflegt. Hij staat boven kritiek, terwijl voor wetenschappers, kritiek juist een onderdeel is van het proces.

 

 

Meer kennis, minder rituelen en meer mogelijkheiden

Conclusie
Hoewel we in de praktijk resultaat lijken te halen, blijkt uit het verhaal van Silverman, dat deze observatie niet heel betrouwbaar is. Als je geen resultaat haalt in de praktijk, moet je misschien gewoon stoppen. Resultaat in de praktijk is daarmee dus niet de hoogste norm, maar de minimale norm. Kritiek beschouwen als iets negatiefs betekent dat je jouw cliënten en ook jezelf tekort doet. Je houdt immers vast aan rituelen, die doorspekt zijn met onnodige en kostbare stappen, die het ook moeilijk maken om het traject te personaliseren. Praktijkresultaat is voor de consument, ben jij als professional bereid om daar bovenuit te stijgen? Via de wetenschappelijke methode kun je dit soort tekortkomingen omzeilen en dat heeft heel veel opgeleverd. Het gegeven dat je dit artikel leest is alleen maar mogelijk dankzij de wetenschap. Kortom, de wetenschappelijke methode leidt tot meer kennis, minder rituelen en meer mogelijkheden.

Redactionele noot

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, worden opgeslagen of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Geraadpleegde bron(nen)

• Oransky I (2005) Obituary: William Silverman. The Lancet. 365: 116