Paleo perikelen deel 2: Voedingsfabels over de Inuit (eskimo’s)

Synopsis:
Aangezien het lastig is om het oervoedingspatroon te reconstrueren, kijkt men graag naar ter inspiratie naar jager-verzamelaars. Veelal wordt wordt er verwezen naar mystieke Inuit, beter bekend als de Eskimo’s, om een lowcarbversie van het paleo dieet te verdedigen dat hoog is in omega-vetzuren. Het zou volgens voorstanders moeten besschermen tegen welvaartziekten zoals hart- en vaatziekten. Dit romantische beeld kon echter niet verder van de waarheid liggen. <<

De details van dit artikel zijn voorbehouden aan Kennisnetleden.

[woocommerce_members_only key=”Kennisnet”]Inleiding
Eskimo of de Inuit zoals ze zichzelf graag noemen, is de verzamelnaam voor inheemse bevolkingsgroepen die Groenland, het noorden van Canada, Alaska en het uiterste oosten van Siberië bewonen. De grote sneeuwval in het noorden en de relatieve isolatie heeft mede geleid tot vele mythes over deze bevolkingsgroep, waaronder het eetgedrag en gezondheid.

Traditionele jager-verzamelaarsstammen stellen ons in staat om een idee te krijgen hoe voedingspatronen eruit zien zonder moderne middelen en zonder landbouw. De Inuit blijken een grote aantrekkingskracht te hebben en het is niet ongewoon dat deze bevolkingsgroep aangehaald wordt om keuzes binnen het paleo dieet te onderbouwen.

Een Inuitvrouw die in de korte periode van de zomer, knollen verzameld of knolplaatsen markeert voor in de winter.

Lowcarb?
De streken waarin de Inuit wonen zijn doorgaans koud en het is dan ook logisch om te veronderstellen dat er nauwelijks vegetatie te vinden is en daarom ook weinig eetbare koolhydraten. Daarnaast is het bekend dat ze jagen op cariboes, hazen, walrussen, ganzen en zelfs ijsberen. Wat veel minder bekend is dat ze ook knollen consumeren, bladgroente, zeewier en bessen. Als lowcarb gedefinieerd wordt als minder dan 20 energieprocent koolhydraten dan eten de Inuit niet volgens een lowcarb patroon, want in de wetenschappelijke literatuur is de observatie terug te vinden dat zij ruim 30 procent van hun energie uit koolhydraten betrekken (Bang HQ 1980). Dit betekent dat ze honderden kcal moeten krijgen uit koolhydraten en de vraag is natuurlijk hoe.

Koolhydraten in de winter?
In het boek ‘Plants we eat – Nauriat Niginaqtaut’ vinden we de antwoorden van botanist Anore Jones, die ruim 20 jaar doorbracht bij de Inuit. Zij beschrijft de verhalen van hoe de in de zomer geplukte bessen opgeslagen en gefermenteerd worden in zeeleeuwenhuid, hoe de gebieden met knollen gemarkeerd werden voor de winter, maar ook over de prachtige tradities. Zo staat er een verhaal over de speurtocht naar muizenkeutels, omdat er dan een nest nabij moet zijn. Als deze eenmaal gevonden is, dan treft men daar bijna altijd een voorraad bessen. Deze worden niet zomaar weggehaald, maar geruild voor een stukje gedroogd vis. Op deze manier bedrijven de Inuit handel in harmonie met andere schepsels. De Inuit kunnen dus aan voldoende koolhydraten komen door zorgvuldige planning en voorbereiding in de zomer.

Hart- en vaatziekten
In de jaren zeventig van de vorige eeuw schreven onderzoekers de lage incidentie van hart- en vaatziekten bij eskimo’s toe aan een dieet van zeehond en walvisvet. Het vormde de basis van de omega-3 revolutie, maar inmiddels weten we na 40 jaar onderzoek, dat de Inuit net zoveel hartaanvallen krijgen als de gemiddelde westerling (Fodor JG 2014). Het betekent niet dat omega-3 niet enigszins beschermend kan zijn, maar dat hart- en vaatziekte een multifactorieel probleem is. Het idee dat de grote hoeveelheden omega-3 de Inuit beschermen is helaas een fabel.

Onderzoekers konden geen verschillen vinden tussen de botdichtheid van de Inuit t.o.v. van andere bevolkingsgroepen (Mazess RB 1966)

Meer osteoporose
Op basis van de zuur-basenevenwichttheorie zou het voedingspatroon, rijk aan zuurvormend eiwit, moeten leiden tot meer osteoporose. Eaton en Cordain, toch wel de vaders van het moderne paleodieet stellen dat ook in de hun publicatie (Eaton SB 2010) en verwijzen vervolgens naar een enkele referentie uit de jaren zestig (Mazess RB 1966). Zij pleiten daarom voor het ophogen van groente- en fruitconsumptie om dat effect te voorkomen. Wij hebben deze referentie nagetrokken en dan zien we tot onze verbazing dat de onderzoekers helemaal geen noemenswaardig verschil weten te ontdekken tussen de botstructuur van de Inuit en andere bevolkingen met een minder extreem voedingspatroon. Ook dat kunnen we afserveren als een fabel.

Conclusie
De leefwijze van de relatief geisoleerde Eskimo’s spreekt tot de verbeelding en het heeft geleid tot aannames van mythische proporties. Ze eten geen lowcarb, ze krijgen wel hartaanvallen en zijn niet meer ontvankelijk voor osteoporose dan westerlingen. Dit is belangrijk als we willen leren over gezonde voeding op basis van feiten.

Redactionele noot

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, worden opgeslagen of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

• Bang HO (1980), Dyerberg J, Sinclair HM. The composition of the Eskimo food in north western Greenland. Am J Clin Nutr. 1980 Dec;33(12):2657-61
• Eaton SB (2010), Konner MJ, Cordain L. Diet-dependent acid load, Paleolithic [corected] nutrition, and evolutionary health promotion. Am J Clin Nutr. 2010 Feb;91(2):295-7
• Fodor JG (2014), Helis E, Yazdekhasti N, Vohnout B. “Fishing” for the origins of the “Eskimos and heart disease” story: facts or wishful thinking? Can J Cardiol. 2014 Aug;30(8):864-8.
• Mazess RB (1966) Bone density in Sadlermiut Eskimos. Hum Biol 1966;38:42–9.
  Jones A (2010) Plants That We Eat: Nauriat Niginaqtaut. Paperback – 24 Sep 2010. ISBN-13: 978-1602230743Bremner WJ (1983), Vitiello MV, Prinz PN. Loss of circadian rhythmicity in blood testosterone levels with aging in normal men. J Clin Endocrinol Metab. 1983 Jun;56(6):1278-81