De leefstijlmodule voor zorgprofessionals

In deze module maken we onderscheid tussen counseling, coaching, adviseren en trainen. Deze verschillende benaderingen worden allemaal toegepast, en het verschil tussen deze begeleidingsvormen wordt beschreven in ons artikel ‘Wat is een goede coach?‘. Welke benadering je toepast, hangt af van de situatie, en dit zal worden behandeld in deze module.

In het vakgebied van leefstijl wordt er veel aandacht besteed aan het ‘wat’ en het ‘waarom’, maar zelden aan het ‘hoe’. Het ‘wat’ omvat bijvoorbeeld meer bewegen, beter slapen en gezonder eten. Als het gaat om het ‘waarom’, kan men gedetailleerd een fysiologisch of neurobiologisch mechanisme beschrijven, van hormonen tot mitochondriën. Het ‘hoe’, oftewel hoe je dit levenslang volhoudt, komt daarentegen vaak tekort. Daar zul je met deze module ook de meeste toegevoegde waarde leveren.

In de zorg kan men een eenmalig advies geven, als onderdeel van een consult. Soms zijn er indicaties om dat uit te breiden met een half uur of driemaal 10 minuten. Via deze ‘check-ins’ kan dan nog veel bereikt worden met minimale interventie coachingsadviezen (MICA’s).

Deze MICA’s kunnen ook ingezet worden als aanvulling op een lopende behandeling van iemand met rugpijn, maar die ook wat mag afslanken. Voor een diëtist kunnen ze ingezet worden als aanvulling op een verandering van voedingspatroon, waarbij er gewerkt wordt met een slaapplan.

Bij de bestaande GLI’s blijken zorgprofessionals toch vaak het idee te hebben dat ze meer structuur en meer inhoud kunnen bieden. Dat kan gemakkelijk met de inhoud uit de Leefstijlzorgmodule. Het gaat dan om educatie, werkvormen en huiswerkopdrachten.

Met de modulaire aanpak kun je dus de kennis en vaardigheden flexibel inzetten.

Het fundament van de module wordt gevormd door het Chivo kompas, een venndiagram dat bestaat uit vier cirkels die de vier psychomarkers vertegenwoordigen. Deze hebben invloed op de waardigheid van mensen.

In de rechthoekige boxen worden verschillende aandachtsgebieden gepresenteerd, zoals compassie, leefstijl, relaties en samenwerken. Hoewel de focus van deze module voornamelijk op leefstijl zal liggen, zullen de andere boxen ook aandacht krijgen ter ondersteuning van leefstijl. Een uitgebreidere behandeling van de andere boxen wordt aangeboden in de opleiding tot Vitaliteitskundige.

Enkele van de onderwerpen die in de module worden behandeld, zijn:

1. Functionele gespreksvoering: een alternatief of aanvulling op motiverende gespreksvoering, gebaseerd op wetenschappelijke theorieën en gericht op het aanpakken van problemen die zich voordoen in motiverende gespreksvoering.
2. Minimale interventies voor coachen en adviseren (MICA’s): deze interventies kunnen worden toegepast in korte gesprekken van 10 minuten.
3. Vaardigheden voor het vergroten van eigen effectiviteit, zoals impulscontrole, gewoontevorming, volharding en handelen in crisissituaties.
4. Het opbouwen van een structuur om nieuwe gewoontes te vormen.
5. Kant-en-klare leefstijl miniprogramma’s (MIP’s) van vier weken op het gebied van bewegen, slaap, alcohol, enzovoort.
6. Neurofysiologische basis van leefstijlinterventies.
7. Differentiëren op basis van symptomen.
8. Het nastreven van leefstijldoelen bij depressie (in combinatie met obesitas).
9. Hoe om te gaan met (vermeende) voedselverslaving.
10. Negatief lichaamsbeeld.
11. Het ontwerpen van een persoonlijk leefstijlplan.
12. Intake, evaluatie en afsluiting.

Deze onderwerpen zullen worden behandeld tijdens de module om zorgprofessionals te voorzien van praktische kennis en vaardigheden op het gebied van leefstijl.

Enkele literatuurreferenties:

• Ng JY, Ntoumanis N, Thøgersen-Ntoumani C, Deci EL, Ryan RM, Duda JL, Williams GC. Self-Determination Theory Applied to Health Contexts: A Meta-Analysis. Perspect Psychol Sci. 2012 Jul;7(4):325-40.
• Ntoumanis N, Ng JYY, Prestwich A, Quested E, Hancox JE, Thøgersen-Ntoumani C, Deci EL, Ryan RM, Lonsdale C, Williams GC. A meta-analysis of self-determination theory-informed intervention studies in the health domain: effects on motivation, health behavior, physical, and psychological health. Health Psychol Rev. 2021 Jun;15(2):214-244.
• Robles B, Kuo T, Galván A. Understanding the Neuroscience Underpinnings of Obesity and Depression: Implications for Policy Development and Public Health Practice. Front Public Health. 2021 Aug 20;9:714236.
• Wang G, Wang Y, Gai X. A Meta-Analysis of the Effects of Mental Contrasting With Implementation Intentions on Goal Attainment. Front Psychol. 2021 May 12;12:565202. 

Structuur:

1. Klasgrootte: Elke klas heeft maximaal 12 deelnemers.
2. Contactdagen: Er zijn in totaal 5 contactdagen, waarbij elke dag een nettoduur heeft van 3 uur.
3. Toetsing: De module wordt afgesloten met zowel een theoretische online toets als klassikale toetsingsopdrachten.
4. Tussen contactdagen: Tussen de contactdagen door worden diverse opdrachten gegeven, waaronder leeswerk, het bekijken van video’s en oefenoefeningen.
5. Herhaling: Elke lesdag begint met een uur herhaling van de vorige lesdag om de inhoud vers in het geheugen te houden.
6. Samenvatting: Op de laatste lesdag van een module wordt in principe geen nieuwe stof geïntroduceerd, maar wordt de gehele module samengevat.
7. Inhaalmogelijkheden: Het is niet mogelijk om een gemiste dag in te halen vanwege de beperkte ruimte in de kleine groepen en verschillende lesdagen per docent. Het herhalingsuur en de samenvatting op de laatste dag zorgen ervoor dat de gemiste inhoud relatief beperkt is.

Planning:

1. Huiswerk: Ter voorbereiding van elke lesdag ontvang je huiswerk, bestaande uit leeswerk en oefenopdrachten.
2. Videomateriaal: Online is er videomateriaal beschikbaar met oefeningen of documentaires die beoordeeld moeten worden.
3. Huiswerktijd: Houd rekening met 5-7 uur huiswerk per week, naast de contactdag.
4. Presentieplicht: Er geldt een presentieplicht van 80%.
5. Voorbereiding: Ongeveer een week voor aanvang van de module ontvang je digitaal leesmateriaal en instructies.

Flexibiliteit:

De module Leefstijl voor de Zorg wordt altijd klassikaal gegeven, maar je hebt de mogelijkheid om de module op afstand te volgen via Zoom of op locatie (indien toegestaan). Als je een keer niet aanwezig kunt zijn, kun je ervoor kiezen om die les op afstand te volgen. Het bekijken van achteraf opgenomen lessen is niet mogelijk, omdat klassikale interactie een belangrijk onderdeel vormt van de waarde van de les.

• Accreditatie:
  Op dit moment zijn er accreditatie aanvragen ingediend voor de fysiotherapie en voor de diëtisten. Andere beroepsgroepen worden overgewogen, maar er zijn nog geen concrete stappen gezet. 
• Verschil met Vitaliteitskundige:
  Een vitaliteitskundige heeft geen primaire focus op gezondheid, terwijl een zorgprofessional juist gericht is op gezondheid. Ze delen echter wel een basis van vitaliteit, omdat het gaat om het hebben van energie om persoonlijke doelen na te streven. Een vitaliteitskundige heeft echter meer verdieping in de aard van de mens en beschikt over een breed scala aan interventies met betrekking tot waardigheid, waardig leven, waardig werken en een waardige maatschappij.
• Verschil tussen Leefstijlzorg en de module Healthcoach:
  Beide modules hebben dezelfde kern, maar bedienen verschillende doelgroepen. De module Healthcoach is bedoeld voor (aspirant) professionals die van leefstijl hun beroep willen maken, meestal in de bedrijfssector. Leefstijlzorg benadrukt en verdiept specifieke onderdelen als aanvulling op een bestaand beroep, waardoor het effectiever is in een zorgomgeving.
• Waarom maakt stage geen onderdeel uit van de opleiding?
  In het verleden maakte stage wel deel uit van de opleiding, maar het bleek dat veel stagebegeleiders onze studenten onvoldoende konden ondersteunen. Daarom wordt de stof nu in de klas geoefend aan de hand van casuïstiek.
• Toegang tot de BLCN na het volgen van de module:
  De module is niet geaccrediteerd bij de BLCN (Beroepsvereniging Leefstijlcoaches Nederland), maar kan wel worden erkend door een beroepsspecifieke brancheorganisatie. In de meeste gevallen is het mogelijk om de Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI) uit te voeren op basis van de (para)medische status, zelfs zonder accreditatie bij de BLCN.