Er is een verschil tussen behoeften en waarden. Dat verschil wordt gebagatelliseerd in bijvoorbeeld ACT, maar dat verschil is van cruciaal belang in het verkrijgen van draagvlak voor klimaatmaatregelen.

In de afbeelding zie je een universele waardencirkel van Schwartz en daarin heb ik de meer klimaatspecifieke waarden gezet van Linda Steg et al.

https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0013916512454730

Die klimaatspecifieke waarden betreffen hedonisme en egoïsme aan één zijde, terwijl je biosferische en altruistische aan de andere kant kunt zetten. Steg et al toonde aan dat de waarden zich vertalen naar gedrag. Hedonisme en egoïsme werd gecorreleerd met meer consumentengedrag, langer douchen en meer vlees eten tov de biosferische en altruïstische waarden.

De klimaatwaardensets passen ook prima in de Schwartz hoofd categorieen, namelijk zelfoptimalisatie en zelftrancedent. In die laatste categorie huizen 2 waarden, namelijk universalisme en vriendelijkheid. In de refined versie die universalisme opsplitst in natuur, sociale rechtvaardigheid en tolerantie. Die laatste is ook een brug naar vriendelijkheid, hetgeen overeenkomst met altruïsme. De reden om de koppeling te maken is omdat Schwartz zoveel uitgebreider onderzocht is.

De vraag is of men van zelfoptimalisatie (egoïsme en hedonisme) naar zelftranscendent (biosferisch en altruïstisch) kan. Het antwoord is positief. Waardenveschuivingen naar zelftranscedent zijn zelfs het meest onderzocht.

https://www.mdpi.com/2254-9625/12/7/52

Hoewel dit kortlopende onderzoeken zijn, soms slechts een half uur, zie je dat het effect maanden later nog meetbaar is. Dan komen we echter weer terug het werk van Steg, want zelfs als mensen de klimaatvriendelijke waarden omarmen, dan is het effect nog steeds klein. Hier wordt het verschil met basisbehoeften van belang. Dat zijn er 3, nl autonomie, betekenisvolle relatie en competentie. Als deze 3 bevredigd zijn, dan ontstaat er iets bijzonders, namelijk een prosociale attittude. Dat is ongeacht de onderliggende waardenset (want RCT’s).

https://psycnet.apa.org/doiLanding?doi=10.1037%2Fbul0000338

De vraag is natuurlijk of die prosociale attitude wel leidt tot meer klimaatvriendelijk gedrag. Waarschijnlijk wel, maar te weinig. Men onderschat namelijk de eigen bijdrage, maar daarnaast is er ook zoiets als de normalcy bias. Mensen hebben geen gevoel voor urgentie. Waar we die prosociale attitude voor nodig hebben, is draagvlak voor zwaardere maatregelen. En dan komen we bij het laatste bouwsteen, namelijk moraliteit.

Moraliteit is niets meer dan een set aan regels om samen te werken en men heeft er weinig vertrouwen in, zo blijkt uit marktonderzoek van I&O Research:

Vooral Toeslagenaffaire schaadt vertrouwen in overheid

Natuurlijk ligt de stikstofcrisis het meest recent in het geheugen, maar de toeslagenaffaire grijpt nog diep in, tast de waardigheid aan. Moraliteit is wat ons betreft de 4e basisbehoefte die samen met behoeften, het fundament vormen voor waardigheid. Het antwoord op alle crises is waardigheid! Meer in de Ecosofie Podcast van Marnix Kluiters:

https://ecosofie.net/97-eigenwaarde-waarden-en-waardigheid-als-basis-voor-crisismanagement-met-chi-l-chiu/

#waarden #waardigheid #basisbehoeften #moraliteit #klimaat #motivatie