In een recent artikel in het NRC wordt gepleit voor het verbieden van fastfoodzaken in achterstandswijken om de gezondheid te bevorderen. Er wordt echter geen bewijs geleverd, maar wel een potentieel mechanisme, namelijk de nudge.

Bron: https://www.nrc.nl/nieuws/2022/08/17/het-reguleren-van-fastfoodzaken-is-niet-betuttelend-a4139164

Een nudge verwijst naar een aspect van de keuzearchitectuur dat het gedrag van mensen op een voorspelbare manier verandert, zonder opties te verbieden of te sturen met economische prikkels. De auteur betoogt nu dat de overheid en niet de ondernemer de keuzearchitect zou moeten zijn. Zo niet, dan:

“.. meer zorgkosten, lagere levensverwachting, minder welzijn – ”

Dit is een flinke claim die niet wordt onderbouwd. Laten we dat eens toetsen en beginnen met de nudge. Er zijn diverse meta-analyses van en het effect is gemiddeld Cohen d = 0,40. Dit is een klein tot redelijk effect, vergelijkbaar met veel andere interventies. Het probleem is echter dat dit soort meta-analyses vaak te maken heeft met publicatiebias, zoals ook door de auteurs wordt toegegeven. Er is recentelijk een correctie uitgevoerd en het overgebleven effect is te zien in de afbeelding.

Bron: https://www.pnas.org/doi/full/10.1073/pnas.2200300119

In de grafiek is duidelijk te zien dat bijna alle punten rond de nullijn zweven. Er is nauwelijks effect van nudges. Aangezien er flinke heterogeniteit is tussen de studies, kan gesteld worden dat sommige misschien wel effectief zijn. Het voedingsveld wordt echter vertroebeld door het werk van Brian Wansink, een voedingspsycholoog. Hij moest aftreden na beschuldigingen van p-hacking die aan het licht kwamen door Pizzagate (niet de samenzweringstheorie, maar een andere die over echte pizza’s ging). Zijn betrouwbaarheid bleek twijfelachtig. Zonder zijn werk blijft er weinig over. Het bewijs voor nudging is dus zwak, zelfs als we ruimhartig zijn.

In een recent systematisch overzichtsartikel wordt een samenhang gevonden tussen fastfooddichtheid in Amerikaanse wijken en obesitas. Het probleem is dat dit alleen geldt voor Amerikaanse wijken, behalve één uitzondering. Buiten de VS is dit verband niet aangetoond en die ene uitzondering is dus een outlier. In de VS is de situatie anders vanwege de aanwezigheid van ‘food deserts’, wijken zonder supermarkten. Dit verschijnsel hebben we niet in Nederland.

Bron: https://www.omicsonline.org/open-access/exploring-the-relationship-between-the-fast-food-environment-and-obesity-rates-in-the-us-vs-abroad-a-systematic-review-2165-7904-1000366-98653.html

Onder leiding van first lady Michelle Obama zijn 1.000 van deze ‘food deserts’ voorzien van ‘gezonde’ winkels. Dit bleek echter geen baat te hebben, aangezien er geen verandering in gedrag optrad en dus niets veranderde aan de prevalentiecijfers van obesitas.

https://www.pbs.org/newshour/health/takes-grocery-store-eliminate-food-desert

Een effectief alternatief in plaats van het verwijderen van fastfoodzaken zou kunnen zijn om het minimumloon te verhogen. Dit heeft namelijk spontaan effect op gezondheid, ondanks dat mensen meer fastfood kunnen kopen. Een hoger loon verhoogt namelijk de waardigheid en daarmee ook de weerbaarheid.

Bron: https://link.springer.com/article/10.1007/s10754-022-09340-x

Als je meer wilt leren over dit onderwerp, kun je in onze los te volgen module Toegepaste Ethiek volgen, als onderdeel van de opleiding Vitaliteitskundige. Meer informatie vind je hier:

Toegepaste Ethiek

Opleiding Vitaliteitskundige

#nudge #gezondheid #fastfood

Postlink: https://chivo.nl/connect/p/1253/