De vraag die hier in dit wordt gesteld, is of iemand daadwerkelijk handelt volgens waarden of ‘slechts’ volgens een interne regel. Deze vraag is verwarrend, en het probleem ontstaat door het gebrek aan een wetenschappelijke theorie. Wat je wilt weten is of iemand dit echt wil. Overigens niet meteen een reden om het ook te doen.

Veelgestelde ACT-Vragen & Antwoorden – Blog 4/5: Waarden & Toegewijd Handelen

Een van de problemen binnen ACT is dat waarden niet goed gedefinieerd zijn en dat waarden en basisbehoeften door elkaar worden gebruikt. Het wordt ook nog verward met doelen. Dit is lastig, omdat iedereen dezelfde basisbehoeften heeft, maar niet dezelfde waarden. Je streeft doelen na om een basisbehoefte te bevredigen en de route die je daarvoor kiest, wordt bepaald door je waarden. Ze zijn heel duidelijk verschillend.

De vraag of het om een interne regel gaat, maakt het nog verwarrender, omdat waarden en normen interne regels zijn. Handelen volgens je eigen waarden en normen hoeft geen probleem te zijn. Het hoeft niet eens een probleem te zijn als je de handeling vervelend vindt, als het maar autonoom gereguleerd is. Dat is wat motivatietheorie al talloze malen heeft aangetoond met inmiddels duizenden publicaties die gebaseerd zijn op goed gedefinieerde en gevalideerde constructen. Dat is bij ACT helaas niet het geval. Het is wel belangrijk omdat autonome regulatie zorgt voor toewijding.

Een ander interessant probleem binnen ACT is dat men later heeft geconcludeerd dat niet alle waarden ook moreel zijn. Waarden zijn namelijk neutraal, maar voor de persoon in kwestie, altijd positief. Zelfs immorele waarden kunnen doelen opleveren die de persoon daadwerkelijk nastreeft. Het kan ook leiden tot toegewijde actie, maar dat betekent nog niet dat je het moet doen. Er bestaat echter ook zoiets als moraalpsychologie, die hierin duidelijke richtlijnen kan bieden. Moraliteit volgt namelijk intuïtieve regels, zoals is gebleken uit crosscultureel onderzoek. Hierin verschilt het van ethiek. Moraliteit is overigens ook onderdeel van motivatietheorie, aangezien dat een eudamonisch uitgangspunt heeft.

Als we de theorieën over waarden, behoeften, motivatie en moraliteit integreer, kan de feitelijke vraag worden opgedeeld in de volgende vijf vragen:

1. Welk doel vind ik belangrijk?
2. Welke psychologische basisbehoefte bevredig ik hiermee?
3. Via welke route (waarde) wil ik dat nastreven?
4. Zijn dat autonome of gecontroleerde waarden?
5. Voldoet de gekozen route aan de morele regels?

Het doorlopen van deze vragen, vergroot niet alleen de kans op autonoom gereguleerde doelen, maar draagt ook bij aan internalisatie en aan toewijding. ACT zou gebaat zijn bij het aansluiten op solide wetenschappelijke theorieën.

Meer leren over waarden, basisbehoeften, motivatie, moraliteit en psychologische flexibiliteit kun je leren in onze opleiding tot vitaliteitskundige.

Meer info: https://chivo.nl/vitaliteitskundige/

#ACT #waarden #moraliteit #basisbehoeften

Postlink: https://chivo.nl/connect/p/1202/